Οι ιστορίες που
ονειρεύτηκαν τα πουλιά
της
ΠΟΛΥΣ
ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗ
[Αυγή, 18/3/2014, Γράμματα & Τέχνες, Ημερολόγια Αναγνώσεων, σ.30]
Διαβάζω τον
«Πραματευτή από την Σιδώνα» του Γιώργου Σεφέρη. Μια φευγαλέα εικόνα κλέβει την
παράσταση: μια καρδερίνα, πίσω από τα φυλλώματα, γαντζωμένη στο κλαδί. Η «Τουρκοπούλα».
Το κορφολογά και «σειέται η περιπλοκάδα». Σκηνή κοσμογονικών διαστάσεων, σε μια
αυλή της Λευκωσίας. Μια νέα ισορροπία της ποιητικής που σηματοδοτεί το κρυμμένο
πουλί. Αναφαίνεται ο αρραβώνας της ποίησης του Σεφέρη με την Κύπρο - τα πουλιά.
Ο ποιητάρης θα ενσαρκωθεί στο αηδόνι - σε όλα τα αηδόνια που «δεν σ’ αφήνουνε
να κοιμηθείς», στην «κυπριακή» του αίσθηση του κόσμου. Μια νοσταλγική κατάβαση
στον Άδη. Αυτό αποτελούσε για τον Σεφέρη η Κύπρος. Ό,τι δεν άντεχε να βιώσει,
την επίσκεψη στο σπίτι του, στα Βουρλά της Μικράς Ασίας, το επεχείρησε
εσωτερικά στην Κύπρο. Το αποτύπωμα της εμπειρίας του καταγράφεται στον Στ’ τόμο
των Ημερολογίων και στο Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ’.
Σκέψεις με αφορμή τα 20
διηγήματα του Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ (εκδόσεις Κάρβας). Κάρβας είναι ο
άνεμος που φυσά από τη χερσόνησο της Καρπασίας προς τη θάλασσα. Εμβληματικό το
κόσμημα του εξωφύλλου, «ο Άνεμος που φυσά» του Φώτη Κόντογλου. Ο Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ γεννήθηκε στο Βασίλι της Κύπρου. Η συλλογή διηγημάτων του Η κόρη του
δραγουμάνου (εκδ. Μεταίχμιο 2003) πήρε το κρατικό βραβείο διηγήματος. Εξέδωσε την ποιητική
συλλογή Διθαλάσσου (Κάρβας 2012), που μεταμορφώνει σε ποίηση τις εικόνες της απώλειας του
τόπου, της παιδικής ηλικίας, της χαμένης πατρίδας Αμμοχώστου. Μια ποίηση που
από τα σκοτεινά φυλλώματα των δέντρων τα πουλιά, οι σπίνοι, τα σγαρτίλια
ξεκινάνε τις «ιστορίες που ονειρεύτηκαν». Αυθεντικό και βαθύ αίσθημα που
διηθείται και περνά το κέλυφος της αδιαφορίας του μέσου Νεοέλληνα για το Κυπριακό.
Μια αδιαφορία που ίσως οφείλεται στο ότι η εισβολή συνέβη μαζί με τη
Μεταπολίτευση, τότε που το εδώ κοινό αίσθημα ήταν η ευφορία. Ποιος είχε διάθεση
να σκοτιστεί με τη δυστυχία των άλλων;
Τα πουλιά της ποίησης, τα πουλιά της
Κύπρου, φτερουγίζουν πάλι στις σελίδες του νέου του βιβλίου. Πρόκειται για
είκοσι διηγήματα, ιστορίες που ονειρεύτηκαν τα πουλιά, που του αφηγήθηκαν
παππούδες, γέροντες της πολυφιλήτου πατρίδας του, ιστορίες που έζησε ο ίδιος.
Κατάβαση στον Άδη, κελάηδισμα, ωδή στη χαμένη πατρίδα, την παιδική ηλικία. Τον
τόπο και τον χρόνο της. Διαβάζουμε για τη σπαρακτική αφήγηση του παπαγάλου «που
δεν πεθαίνει ποτέ» στο ερημωμένο Γυμνάσιο της Αμμοχώστου την ημέρα της εισβολής
. Παραληρεί μόνος φράσεις από τον Όμηρο που απάγγελλαν κοντά στο κλουβί του οι
νεαροί μαθητές . Η καρδερίνα που επέστρεψε, τα πουλιά που κλαίνε όταν τα
σκοτώνουν στις ξόβεργες. Εικόνες, τεκμήρια μιας άλλης ζωής, αφηγήσεις πειρατών,
ιστορίες σαν τα κουκούτσια της ελιάς που λειαίνει κατά τη διάρκεια της
αιχμαλωσίας από τους Τούρκους ο πατέρας του, τεκμήριο θυσίας, ύπαρξης έντιμης,
αγάπης για την ελευθερία…
Η γραφή, ένα κόσμημα λιτότητας. Μια θερμότης
αυθόρμητη. Δεν ολισθαίνει στην εύκολη συγκίνηση με τόσο γνήσια πρώτη ύλη.
Σκηνές ιερού θάμβους, παιδικής σκληρότητας, μαγείας, φαντασμάτων. Η Τουρκάλα
γητεύτρα που αφαιρεί τον φόβο, ο γητευτής των μυρμηγκιών, δαίμονες τη νύχτα στο
κοιμητήριο. Συγκινήσεις σπάνιες. Μια μέθεξη σε άγιες εποχές. Η Αγία Ρόδη -Χατζηροδού-
η ποιητάρισσα, που αντί να επαιτεί σκάρωνε στιχάκια κατά παραγγελίαν και τα
πουλούσε για μια δεκάρα σε όποιον τα είχε ανάγκη. Μετά θάνατον βρέθηκε ένας
θησαυρός με χιλιάδες δεκάρες στο σπιτάκι της, που μάζευε όλα τα χρόνια και δεν
χρησιμοποιούσε.
Θησαυρός, αληθινό χρυσάφι το βιβλίο των αφηγήσεων του Νίκου
Νικολάου-Χατζημιχαήλ. Φάρμακον για την εξορία του παρόντος.
Info:
Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ, «20 Διηγήματα», Εκδ. Κάρβας, σελ. 144, τιμή: 10
ευρώ, Κεντρική διάθεση: Βιβλιοπωλείο
Κοράλλι. Πατησίων και Πολυτεχνείου
1, τηλ. 210 52 000 77
------------------------------------------------------------------------------------------------
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΣ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗ:
Η Πόλυ Χατζημανωλάκη γεννήθηκε στην Κάλυμνο και μεγάλωσε στη Ρόδο. Έχει σπουδάσει Φυσική στην Αθήνα και έκανε το διδακτορικό της στις Βρυξέλλες, στη Στατιστική Μηχανική με τον Ilya Prigogine (Βραβείο Νόμπελ Χημείας 1977). Για ένα διάστημα εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο του Texas στο Austin και μετά την επιστροφή της στην Ελλάδα, δίδαξε φυσική και διηύθυνε το πρόγραμμα του International Baccalaureate σε ένα μεγάλο ιδιωτικό σχολείο της Αθήνας. Υπήρξε μέλος του δικτύου Σχολικής Καινοτομίας και υπεύθυνη ενός πανελλήνιου διαγωνισμού ανάγνωσης λογοτεχνικού βιβλίου για παιδιά (Βιβλιοδρομίες).
Το πρώτο της βιβλίο «Οι Μέλισσες του Κάλβου τριγυρίζουν στα λιβάδια του Λινκολνσάιρ» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ταξιδευτής τον Ιούλιο του 2008, ενώ το επόμενό της, το μυθιστόρημα «Τα αινίγματα του Ν΄γκόρο» κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 2010 από τις εκδόσεις Ροές.
