ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΑΘΑΛΑΣΣΑΣ... κάποιες σκέψεις.

Νιώθω τυχερός κι ευτυχισμένος όταν κάθε πρωί μπορώ και περπατώ στο πανέμορφο Εθνικό Πάρκο της Αθαλάσσας, στη Λευκωσία. Κάθε μέρα είναι ξεχωριστή. Κάθε μέρα αντικρίζω κάτι διαφορετικό. Η άνοιξη στον τόπο μας "τραγουδά με χίλια χρώματα". Η χαρά μου όμως, διακόπτεται όταν η ματιά μου πέφτει στο μέρος εκείνο του Πενταδάκτυλου που έχει πληγωθεί από το μίασμα της βαρβαρικής σημαίας. Η σκέψη μου αμέσως ταξιδεύει στο σπίτι μου, στο χωριό μου και στον πανέμορφο κάμπο του, στην πανέμορφη Καρπασία. Αλήθεια, έχετε ακούσει χίλιες φραγκολίνες να τραγουδούν το απόγευμα, λίγο πριν δύσει ο ήλιος;    

Κάπου αλλού όμως, εδώ και πενήντα μέρες, σκοτώνονται καθημερινά άνθρωποι. Αδιάκριτα∙ μικροί και μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες, πιστοί και άπιστοι, μορφωμένοι και αγράμματοι, καλοί και κακοί. Εκατόμβες! Γιατί όμως; Πλοία βυθίζοντα αύτανδρα και η απειλή για έναν ολοκληρωτικό πυρηνικό πόλεμο επικρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη, στα κεφάλια όλων των ανθρώπων. Γιατί όμως; Δισεκατομμύρια άλλοι άνθρωποι, εκτός των εμπλεκομένων, παρακολουθούν με αγωνία και φόβο αλλά αδύναμοι να επέμβουν αποτελεσματικά. Δεν βρέθηκε ακόμα ο μηχανισμός να σταματούν οι πόλεμοι εν τη γενέσει τους.

Ωστόσο, υπάρχει κάποια ελπίδα ότι αυτό το ζώο, ο άνθρωπος, μπορεί ακόμα να επιζήσει σε τούτο τον πλανήτη. Μόλις έχω τελειώσει την ανάγνωση του βιβλίου τού Ντέϊβιντ Αττένμπορο "Η ζωή στον πλανήτη μας" με υπότιτλο "Η μαρτυρία μου και ένα όραμα για το μέλλον". Ο ενενηντάχρονος συγγραφέας δεν χρειάζεται συστάσεις. Το βιβλίο μόλις έχει κυκλοφορήσει και το συστήνω ανεπιφύλακτα. Θα δώσει χαρά σ' αυτούς που ανησυχούν για το μέλλον του πλανήτη.   

Ο συγγραφέας του βιβλίου αλλά κι εγώ και πολλοί από εσάς, που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, γεννηθήκαμε στην Ολόκαινο περίοδο αυτού του γαλάζιου πλανήτη, και ασφαλώς όλοι μας πολλές φορές έχουμε συγκρίνει παλαιότερες περιόδους της ζωής μας με τη σημερινή, που οι επιστήμονες  ονομάζουν Ανθρωπόκαινο. Της απόλυτης επικράτησης του ανθρώπου. Πολύ φοβάμαι όμως, ότι οι γεωλόγοι του μέλλοντος -αν θα υπάρχουν- ή γεωλόγοι από άλλους πλανήτες, που θα επισκέπτονται τον πλανήτη, στα πετρώματα που θα μελετούν, θα βρίσκουν μόνο κομμάτια πλαστικού, μια παγκόσμια διασπορά από κόκκαλα κοτόπουλων εκτροφείων, και πλουτώνιο από πυρηνική δραστηριότητα. Ο συγγραφέας, που έχει μελετήσει τη ζωή σε κάθε γωνιά του πλανήτη, πλαισιωμένος και από άλλους επιστήμονες, έχει σωστική πρόταση. Αλλά ποιος θα τον ακούσει.  

Τις εντυπώσεις μου από τις επισκέψεις μου στο δάσος, μοιράζω στους φίλους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Να εφτά από τις τελευταίες μου φωτογραφίες. Μικρές λεπτομέρειες της άνοιξης! 

Μπορεί η Ομορφιά, η Ποίηση, η Τέχνη να σταματήσουν την βαρβαρότητα, τον πόλεμο; Ίσως... 

Σήμερα στον πρωινό μου περίπατο στο Δάσος συνάντησα μια μελισσούλα! Δεν με φοβήθηκε -οι μέλισσες δεν με φοβούνται γιατί ο πατέρας μου -πολύ καλά μελετημένος μελισσοκόμος- μού έμαθε πολλά μυστικά για τις μέλισσες. Πάντα είχαμε μερικές κυψέλες στο σπίτι και περνούσα πολλές ώρες ανάμεσά τους παλεύοντας με σφήκες. Η μελισσούλα, φορτωμένη με γύρη εξερευνούσε ένα λουλούδι λαδανιάς - ξισταρκάς (είπαμε χθες με τη βοήθεια φίλων τι είναι). Την πλησίασα, της μίλησα και με άφησε να τη φωτογραφίσω!

 

ΔΥΟ ΑΙΩΝΕΣ ΕΠΩΝΥΜΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

 

ΔΥΟ ΑΙΩΝΕΣ ΕΠΩΝΥΜΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ (1837-2021) 

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

[Όμιλος Λογοτεχνίας και Κριτικής, Λευκωσία 2021] 

του Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ

Ο Όμιλος Λογοτεχνίας και Κριτικής (ΟΛΚ) έδωσε στο φως, πρόσφατα, μια εξαιρετική έκδοση. Πρόκειται για μια ανθολογία επώνυμης κυπριακής ποίησης, με ποιήματα που γράφτηκαν από το 1837 μέχρι και το 2021. Όπως αναφέρεται στον πρόλογο, ο τόμος αυτός των τετρακοσίων τριάντα έξι σελίδων, είναι αποτέλεσμα συλλογικής εργασίας δύο ομάδων –ανθολόγησης και επιμέλειας– που συγκροτήθηκαν, κυρίως, από διδάκτορες ή υποψήφιους διδάκτορες Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Επομένως μιλούμε για μια σοβαρή εργασία η οποία, μεταξύ άλλων, θα αποτελέσει ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών, που διδάσκουν το μάθημα της Λογοτεχνίας και για τούτον ακριβώς τον λόγο είναι αξιέπαινη η προσπάθεια του ΟΛΚ.

Όπως εξηγεί ο Λεωνίδας Γαλάζης –που είχε τη γενική επιμέλεια– στην ολιγοσέλιδη αλλά περιεκτική εισαγωγή του, η επιλογή του Ομίλου, να περιοριστεί η ανθολόγηση μόνο στους δύο τελευταίους αιώνες, αποτελεί απόδοση τιμής στην επέτειο των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, χωρίς ωστόσο τα ανθολογούμενα ποιήματα –εκτός ορισμένων– να ανήκουν στη θεματική της Ελληνικής Επανάστασης.

Η Ανθολογία δεν περιέχει δημοτικά τραγούδια ούτε και ποιήματα λαϊκών ποιητών, ωστόσο ανθολογήθηκε και διαλεκτική ποίηση κι εδώ πρέπει να σημειώσουμε κάτι πολύ σημαντικό: δεν υπήρξε αυτοανθολόγηση, δηλαδή δεν ζητήθηκαν ποιήματα από τους ίδιους τους ποιητές ή τους απογόνους τους. Οι ανθολόγοι δούλεψαν με βάση το δικό τους ποιοτικό και αισθητικό κριτήριο. Η ανθολογία περιορίζεται σε ένα μόνο ποίημα για κάθε έναν από τους 332 ποιητές / ποιήτριες που ανθολογούνται, εκτός λίγων οι οποίοι τυγχάνουν καθολικής αναγνώρισης ως ξεχωριστοί ποιητές, από τους οποίους ανθολογούνται περισσότερα ποιήματα.

Εκτός από το Ευρετήριο των ποιητών / ποιητριών και το Γλωσσάριο Κυπριακής Διαλέκτου στο τέλος του βιβλίου, έχει γίνει και θεματική κατάταξη των ανθολογούμενων ποιημάτων. Στην ανθολόγηση οι τρεις θεματικές περιοχές που συγκεντρώνουν τα περισσότερα ποιήματα είναι: “Για την ποίηση”, “Ερωτική ποίηση” και “Φιλοσοφική/Υπαρξιακή περιοχή”. Παρόλο που η θεματική κατάταξη κρύβει κινδύνους θεωρώ ότι είναι πολύ χρήσιμη στην εξαγωγή πολλών συμπερασμάτων. Επειδή όμως, η ποίηση κρύβει πολλά νοήματα και επιδέχεται πολλές ερμηνείες πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος να καταταχτεί ένα ποίημα σε λανθασμένη κατηγορία, ανάλογα με την πρόσληψη τού κάθε αναγνώστη. Ένα παράδειγμα: όταν ο ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης ρωτήθηκε από τον καθηγητή Γ. Π. Σαββίδη γιατί δεν γράφει ερωτική ποίηση, χωρίς χρονοτριβή του απάντησε: μα η “Αμμόχωστος Βασιλεύουσα” δεν είναι ερωτική ποίηση; Θα ήταν καλό, λοιπόν, κάποια ποιήματα να κατατάσσονταν σε περισσότερες από μία θεματικές κατηγορίες.

Οφείλω ευχαριστίες σε όλους τους παράγοντες της έκδοσης, όχι μόνο για τη συμπερίληψη του ποιήματός μου στην Ανθολογία αλλά και επειδή θα έχω την τιμή και τη χαρά να κοσμείται η βιβλιοθήκη μου με αυτό το όμορφο και χρήσιμο βιβλίο, που δεν έγινε μόνο για μια ανάγνωση αλλά για συχνές επισκέψεις σ' αυτό. Θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφερόμουν και στην ωραία λινογραφία του Γιώργου Α. Κωνσταντίνου, που κοσμεί το εξώφυλλο. Να ευχηθώ, τέλος, καλοτάξιδη και καλοδιάβαστη να είναι η Ανθολογία, και καλή συνέχεια στην εκδοτική δραστηριότητα του Ομίλου.

ΤΟΤΕ...

 

...

O ήλιος χανόταν πίσω από τα ψηλά κυπαρίσσια της αυλής της εκκλησίας. Κλείδωσα τον Σύλλογο και ξεκινήσαμε για τα σπίτια μας αμίλητοι. Το μυστικό με το «χαρτάκι» το ήξερε μόνο ο κύριος Παναγίδης. Έτσι νόμιζα. Το ήξερε και η Ιωάννα. Το κατάλαβα την άλλη μέρα, το απόγευμα, που με φώναξε. Ήταν πολύ σοβαρή και λιγομίλητη. Έκλεισε την πόρτα του δωματίου όπου είχε τη ραπτομηχανή και τράβηξε την κουρτίνα. Έψαξε μέσα στα τόπια με τα υφάσματα και έβγαλε ένα μικρό χαρτί. Κατάλαβα. Έβαλα το χέρι μου στην Καινή Διαθήκη και επανέλαβα ακριβώς αυτά που είχα διαβάσει την προηγούμενη μέρα από το δικό μου χαρτάκι. Τα μάτια της έλαμπαν. Με κοίταζε στα μάτια και, μόλις τελείωσε η ορκωμοσία, με φίλησε στο μέτωπο και μου είπε: «Φεύγουμε τώρα». Περπατήσαμε σχεδόν μισό μίλι κρατώντας ένα άδειο καλάθι και δεν είχαμε ανταλλάξει ούτε μια κουβέντα. Κάποτε μου είπε να περιμένω και χάθηκε πίσω από μια συστάδα δέντρων, που ήταν ένα μισοχαλασμένο σπίτι. Oύτε δυο λεπτά δεν πέρασαν και εμφανίστηκε πάλι με το καλάθι: «Έλα, προχωράμε γρήγορα γιατί νυχτώνει». Πενήντα μέτρα πιο κάτω ήταν η στροφή με το γεφυράκι και δίπλα ένα χτήμα με πολλές κολοκυθιές. Πλησιάσαμε στο γεφυράκι και εκεί ακριβώς μου έδωσε τις οδηγίες. «Ιωάννα, δεν με χωράει!» ψιθύρισα. «Πρόσεξε μην σου ξεφύγει το καλώδιο» είπε επιταχτικά. «Βγες από την άλλη μεριά και να με συναντήσεις στο χαλασμένο σπίτι. Γρήγορα, και πρόσεχε το καλώδιο. Εγώ .... μαζεύω κολοκύθια».

Όταν γυρίσαμε στο σπίτι, είχε νυχτώσει για καλά. Είπαμε «καληνύχτα» και χωρίσαμε χωρίς κουβέντες. Το βράδυ δεν μπορούσα να κλείσω μάτι. Κάθε φορά που ακουγόταν θόρυβος από αυτοκίνητο, άρχιζα την αντίστροφη μέτρηση: «τώρα… τώρα… τώρα!». Στριφογύριζα στο κρεβάτι μου ― «Πρόσεξε μην σου ξεφύγει το καλώδιο!», έβλεπα τα γουρλωτά μάτια της Ιωάννας να με κοιτάζουν. Ώσπου, στο τέλος, ακούστηκε η φοβερή έκρηξη και ησύχασα.

Κοιμήθηκα κι ούτε που με ενδιέφεραν τα σχόλια των γονιών μου, που είχαν ξυπνήσει εντωμεταξύ. Η μάνα μου σε κάποια στιγμή είπε: «Μην φοβάστε, δεν είναι τίποτα. Κοιμηθείτε».

Μετά, όλα ησύχασαν. Μακριά μόνο ακούγονταν κάποια λυσσασμένα σκυλιά.

[Στην αρχική μορφή του διηγήματός μου είχα χρησιμοποιήσει ψευδώνυμα για τα δύο πρόσωπα. Στο απόσπασμα που δημοσιεύω εδώ χρησιμοποιώ τα πραγματικά τους ονόματα∙ δεν βρίσκονται πια στη ζωή.

Η εικόνα είναι λεπτομέρεια από το έργο του Γ. Πολ. Γεωργίου "Κύπρια Σάγα"]