Ρήσου Χαρίση:
Κυριάκος Χαραλαμπίδης
Ψηφίδες Ποίησης και Ζωής
[Από το ιστολόγιό μου ΝΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ]
Εν αρχή ο Θεός εποίησεν ένα χαμόγελο. Με αυτό το μότο στα ποιήματα της Πρώτης Πηγής του θέλησε ο εικοσάχρονος φοιτητής της φιλολογίας Κυριάκος Χαραλαμπίδης να ξεκινήσει τη συλλογή του το 1961 και να την κλείσει με αυτό: Πότε λοιπόν θα σωπάσω; Πότε θα γίνω ένα ποίημα;
Αυτά τα δύο αποφθέγματα, χρησιμοποίησε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, έξη δεκαετίες μετά, ένας άλλος ποιητής, ο Ρήσος Χαρίσης για το δικό του βιβλίο / λεύκωμα, το οποίο συνέθεσε με Ψηφίδες Ποίησης και Ζωής, για να μας γνωρίσει την προσωπικότητα του πολύευκτου Ποιητή, Δοκιμιογράφου και Μεταφραστή Κυριάκου Χαραλαμπίδη, να μας γνωρίσει, κυρίως, πώς βλέπει τον κόσμο και πώς οι ειδικοί και οι μη ειδικοί βλέπουν τον ίδιο. Και ποιος μπορούσε να μας τον γνωρίσει καλύτερα εκτός από τον γιο του;
Για τον σχεδιασμό και την καλλιτεχνική επιμέλεια της έκδοσης θα πω μόνο πως οι διαστάσεις του βιβλίου είναι 23x30 εκ. και ότι χρησιμοποιήθηκε καλής ποιότητας χαρτί πέραν των 120 gr. Θα ήταν παράλειψη όμως να μην σημειωθεί ότι σε τούτο το λεύκωμα υπάρχει και κάτι ξεχωριστό αλλά είναι κρυμμένο: ο αναγνώστης μπορεί ν’ ακούει τη φωνή του ποιητή ν’ απαγγέλλει με τον ξεχωριστό τρόπο του σαράντα από τα πιο εκλεκτά του ποιήματα, που τα πιο πολλά από αυτά περιέχονται στο λεύκωμα. Και αυτό γίνεται μέσω της εφαρμογής soundcloud, που οι πλείστοι έχουμε στα κινητά μας τηλέφωνα, πληκτρολογώντας τον τίτλο του ποιήματος ή χρησιμοποιώντας τη γνωστή εφαρμογή QR code.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται, όπως είναι φυσικό, στα βιογραφικά στοιχεία του ποιητή και έχει σημασία πού έζησε ποιοι ήταν οι δάσκαλοί του, ποιοι τον επηρέασαν, ποιες οι σπουδές του και γενικά η πορεία που ακολούθησε μέχρι σήμερα. Ακόμα και η καταγωγή του και το γεγονός ότι ο πατέρας του ήταν από τους πρώτους εθελοντές του Παγκοσμίου Πολέμου έχει σημασία γιατί γνωρίζοντας αυτά μπορούμε να προσεγγίσουμε την ποίησή του ευκολότερα. Αυτό είναι το ζητούμενο: να γνωρίσουμε τον Ποιητή Κυριάκο Χαραλαμπίδη, ο οποίος κατόρθωσε ν’ ανέβη στα πιο ψηλά σκαλοπάτια τής Ποίησης, να πολυβραβευτεί και να τιμάται όχι μόνον στον τόπο του αλλά και στην άλλη του πατρίδα, ως πανελλήνιος που είναι, και αλλού ακόμα, όπου μιλιέται ή τιμάται η πανέμορφη γλώσσα που του δόθηκε. Το κεφάλαιο κλείνει με πολλές οικογενειακές φωτογραφίες.
Για την ποίηση του Κυριάκου Χαραλαμπίδη έγραψαν τόσοι πολλοί, που για να γίνει αντιληπτό το πλήθος τους είναι καλύτερα να σκεφτόμαστε ποιοι δεν έγραψαν, αλλά και τούτο είναι δύσκολο γιατί φυλλομετρώντας τις σελίδες που αναφέρονται στο θέμα αυτό και βλέποντας τις μονογραφίες, τα αφιερώματα των περιοδικών και τις άπειρες εκδηλώσεις, συνέδρια και ημερίδες για τον ποιητή, τότε πραγματικά δυσκολεύεται κάποιος να βρεί αν κάποιος δεν έχει γράψει ή μιλήσει ακόμα. Σε τούτο το κείμενο θα περιοριστώ μόνο στην αναφορά του Γιώργου Π. Σαββίδη, που έγινε στο αθηναϊκό Βήμα πριν από μισόν αιώνα: «Λογικά η Κύπρος απομένει ο μόνος εξωελλαδικός χώρος από τον οποίο πια μπορούμε να προσδοκούμε μιαν άμεση ανανέωση της ποιητικής μας...». Και τούτο το κεφάλαιο κλείνει με φωτογραφίες από το αρχείο του ποιητή από συνέδρια μαζί με ομότεχνούς του, κριτικούς και γενικά ανθρώπους του πολιτισμού.
Οι επόμενες εκατό σελίδες, ίσως, είναι οι πιο σημαντικές σελίδες αυτού του λευκώματος, γιατί ο λόγος δίνεται στον ποιητή. Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης είναι ένας από τους πιο σπουδαίους δοκιμιογράφους. Όσοι έχουν γνωρίσει το δίτομο έργο του Ολισθηρός Ιστός και το πιο πρόσφατο Εν δορί κεκλιμένος στα οποία συγκέντρωσε τα δοκίμια, τις μελέτες, τα άρθρα και τις συνεντεύξεις του, πολύ εύκολα θα το διαπιστώσει. Είχα την τύχη να ψελλίσω κι εγώ λίγα λόγια σ’ ένα αφιέρωμα περιοδικού για τον ποιητή. Σχολίασα τον τίτλο του βιβλίου Εν δορί κεκλιμένος. Η πρώτη και η καταληκτική παράγραφος εκείνου του κειμένου μου είναι αυτά που θα ήθελα να πω για τούτες τις εκατό σελίδες του λευκώματος:
Ένα πρωτόγονο ανθρωποειδές, πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια, στην καθημερινή του περιδιάβαση για αναζήτηση τροφής, παρατηρούσε τα κοχύλια, τα όστρακα και κάθε τι που είχε παράξενο σχήμα, ιδιάζουσα επιφάνεια και πρωτόγνωρο χρώμα. Τα έπαιρνε στο χέρι του, τα μελετούσε με μεγάλη περιέργεια και κάποτε τα κουβαλούσε στη σπηλιά του. Κάθε μέρα τα περιεργαζόταν, άπλωνε τα χέρια δείχνοντάς τα στους αδιάφορους συγκατοίκους του, μα κάποια μέρα, μετά από πολύν καιρό, τα έβαλε στη σειρά και με πολλές προσπάθειες βρήκε τρόπο και τα κρέμασε στον λαιμό του. Τότε μια παράξενη χαρά τον πλημμύρισε. Ένα ψέλλισμα ευχαρίστησης βγήκε από τα σωθικά του, καθώς στα χείλη του χαρασσόταν ένα χαμόγελο. Κάτι είχε αλλάξει: από τροφοσυλλέκτης κι ύστερα κυνηγός έγινε και κυνηγός της ομορφιάς. Έγινε άνθρωπος και τότε... κάθε πράγμα, κάθε σχήμα, κάθε χρώμα απόκτησε πια το όνομά του. Και από τότε, κονταροχτυπιέται όχι μόνο για την εξασφάλιση της τροφής του, αλλά κονταροχτυπιέται και με τον ίδιο τον εαυτό του ακόμα∙ κονταροχτυπιέται για την ομορφιά...
...έτσι κι ο ποιητής: όπως τον άνθρωπο που έβαλε σε τάξη τις χάντρες και πέρασε στον λαιμό του το περιδέραιό του, έτσι κι αυτός βάζει σε τάξη τις δικές του χάντρες∙ δεν αφήνει ψίχουλο να πέσει κάτω. Κι αυτά τα ψίχουλα, οι λέξεις δηλαδή, τοποθετούνται με μαεστρία στη θέση που επιλέγει και τα μετατρέπει σε πετράδια, που λάμπουν πια σε περίτεχνα κοσμήματα∙ τα κοσμήματα του Λόγου. Το σύνολό τους αποτελεί τον αμητό της σοφίας όχι μόνο της δικής του, αλλά και της σοφίας, γενικότερα, του ανθρώπου, από την εποχή της εξανθρώπισής του. Το δικό του δόρυ δεν είναι από το ξύλο της εύκαμπτης μελίας αλλά από διαλεχτές λέξεις, τοποθετημένες με τέτοιον τρόπο στη σειρά ώστε να σημαίνουν βαθύτερα νοήματα, να τις οδηγεί πιο πέρα∙ το δικό του δόρυ είναι το σώμα του Λόγου του. Μιλώ, βέβαια, για τον ποιητή μας, τον Κυριάκο Χαραλαμπίδη, τον κεκλιμένο στο δόρυ του, στο δόρυ που τόσοι και τόσοι επαΐοντες μίλησαν με θαυμασμό. Τον ευχαριστούμε, που μοιράζεται μαζί μας το δυνατό κρασί του, ακολουθώντας τη λόγια παράδοση αιώνων, που φτάνει μέχρι τον Όμηρο, που όντας τυφλός, είναι κι αυτός εν δορί κεκλιμένος.∙
Ένα πολύ χρήσιμο χρονολόγιο παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου, που ξεκινά από τη χρονιά γέννησης του Κυριάκου Χαραλαμπίδη μέχρι και το 2024, χρονιά έκδοσης του Λευκώματος. Πιστεύω πως το χρονολόγιο θα ήταν ακόμα πιο χρήσιμο αν παράλληλα με τα γεγονότα από τη ζωή και τη δημιουργία του δίδονταν πληροφορίες για γεγονότα από τη ζωή και την πνευματική κίνηση στην Κύπρο, την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο. Το χρονολόγιο δίδεται και μεταφρασμένο στα αγγλικά, καθώς και μια επιλογή είκοσι πέντε ποιημάτων από διάφορες συλλογές.
Αξίζουν συγχαρητήρια στον Ρήσο Χαρίση για την εργασία του αλλά και στους άλλους συντελεστές της μνημειώδους αυτής έκδοσης, το ζεύγος Πέτρο και Αυγή Παπαπέτρου και τον Στέλιο Γιωργαλλίδη της χορηγού Κεντρικής Ασφαλιστικής.
Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης δεν γνωρίζω αν έγινε, τελικά, ένα ποίημα. Εκείνο που γνωρίζω είναι ότι δεν έχει σωπάσει ποτέ και ζει μέσα στην Ποίηση!
5 Μαρτίου 2025
----------σημειώσεις----------
--------------------
Είχα την τύχη να φιλοτεχνήσω το δίπλωμα της βράβευσής του για τη συλλογή του ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑ
.jpg)
