27 Δεκ 2019

Ο ΦΥΣΟΡΡόΟΣ στον TVXS.GR


η Φωτεινή Λαμπρίδη προτείνει!
 
Όπως κάθε χρόνο, το tvxs.gr σας προτείνει νέες εκδόσεις για το νέο έτος. Σήμερα ξεφυλλίζουμε 5 λογοτεχνικά βιβλία κι ένα ιδιαίτερο ημερολόγιο. 



11 Δεκ 2019

ΦΥΣΟΡΡόΟΣ



Ανδρέας Κούνιος
 
Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ
ΦΥΣΟΡΡόΟΣ*


Τρυφερός, ευαίσθητος, ευά­λωτος, τρωτός αλλά, εκεί όπου το απαιτούν οι περι­στάσεις, θυμωμένος, οργισμένος, εξοργισμένος με το άδικο και, ωστό­σο, πάντοτε με την πεζογραφική γλυ­κύτητα που χαρακτηρίζει το ύφος του, ο Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ υπογράφει μια σύνθεση διηγημάτων που όλα, ή σχεδόν όλα, αγγίζουν την αφηγηματική τελειότητα. Μερικά έχουν δημοσιευτεί και πρωτύτερα, μα εξακολουθούν να διατηρούν τη φρεσκάδα, τη διαύγεια και, πρωτί­στως, το κοφτερό, σαν λεπίδι, βλέμμα τους επάνω σε γεγονότα και πρόσωπα που έχουν σημαδέψει τον συγγραφέα, κι αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, σημάδεψαν και τη γενιά μας, και την πατρίδα μας, και τη συλλογική αξιοπρέπεια που την έχουμε κουρε­λιάσει στο όνομα των υλικών αναγ­κών, ξεχνώντας, ξεδιάντροπα, ότι απέναντι μας, σε απόσταση αναπνοής, λυσσομανάει ο βάρβαρος κατακτη­τής.

Ο Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ δια­θέτει την σπανιότερη, ίσως, αρετή που φωτίζει τον δρόμο του πραγμα­τικού λογοτέχνη: παίρνει το μικρό και το μεγαλώνει, κάνει ένα βολβό φυτό, μεταμορφώνει ένα κύμα σε θάλασσα, αγγίζει ένα πουλί και του χαρίζει φωνή, σκιαγραφεί, με την πληθωρικότητα του λόγου του, μικρά στιγμιότυπα, ασήμαντα, εκ πρώτης όψεως, περιστατικά που αιχμαλωτί­ζουν τον αναγνώστη μέσα στον πε­ρίτεχνο ιστό τους.

Διάβασα τα διηγήματα της συλλογής σ' ένα βράδυ. Η παγωνιά μου τρυ­πούσε τα κόκαλα, ένιωθα ανυπερά­σπιστος ενώπιον του τσουχτερού ψύ­χους, όχι μόνο της φύσης, μα και της ψυχής μου και, από σελίδα σε σελίδα, θερμαινόμουνα, η προσωπική ζεστασιά του συγγραφέα αλλά και εκείνη που αναδύεται από τα κείμενά του, φλόγισαν το μέτωπο μου, περ­πάτησα με τον μάστο-Μιχάλη σε φα­ράγγια, άκουσα το τραγούδι του γρύλλου, πόνεσα με το μελαγχολικό γαύγισμα του σκύλου, χώθηκα σε μια φυλακή στην Τουρκία, πάτησα στα πύρινα καρφιά της Αμμοχώστου, έλυσα ένα σταυρόλεξο με ορισμούς περί προδοσίας, συνόδεψα τη γριούλα στο λεωφορείο για να μην χαθεί εν­τελώς, ήπια νερό από κρυστάλλινα πηγάδια αλλά, ταυτόχρονα, αιμορ­ραγούσα αντικρίζοντας αποστεωμένα πρόσωπα που τα σημάδευαν οι κάννες του κατακτητή. Για ακόμα μία φορά, ο Νίκος Νικολάου-Χατζημιχαήλ επα­ληθεύει τη συγγραφική του δεινότητα, με μια συλλογή διηγημάτων στα οποία, ο προσεκτικός παρατηρητής, θα διακρίνει, εύκολα, τον εαυτό του, τους γονείς του, τους παιδικούς του φίλους, τα όνειρα του που εκκολά­φθηκαν σε κάποιο δωμάτιο που το έλουζε το φως της γνώσης και το μοχθηρό βλέμμα του αιμοδιψούς κα­ταπατητή που τολμά να επικαλείται την ειρήνη.

*Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΒΑΚΧΙΚΟΝ. Σελίδες: 188


1 Οκτ 2019

ΝΕΟΛΙΝΟΒΑΜΑΒΑΚΙΣΜΟΣ

[Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ, σελ. 30]  

 ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΚΟΚΚΙΝΟΦΤΑ

ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΚΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΙ 
ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 
  ΕΔΩ


26 Σεπ 2019

ΤΟ ΣΚΙΑΧΤΡΟ του ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ




Αιμίλιος Σολωμού
Το σκιάχτρο
[Εκδόσεις Πατάκη, 2018, σελίδες 122]

του
Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ
[από το ιστολόγιό μου ΝΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ:
http://naenavivlio.blogspot.com/2019/09/blog-post_26.html
 
Υπάρχει καλή λογοτεχνία, που γράφεται από Κύπριους; Ό,τι και να υποστηρίζεται από αυτούς που θέτουν το ερώτημα, πρέπει να σταματήσει αμέσως, γιατί κάθε συζήτηση δεν έχει, πια, καμιά έννοια. Υπάρχει η απάντηση και είναι μία: ναι, υπάρχει αξιόλογη λογοτεχνία, που μπορεί να σταθεί επάξια όχι μόνο δίπλα στο έργο Ελλαδιτών συναδέλφων τους αλλά και δίπλα στο έργο λογοτεχνών άλλων χωρών. Απόδειξη δεν είναι μόνο οι πέντε συμπατριώτες μας, οι οποίοι βρέθηκαν φέτος στις μικρές λίστες, με έργα τους να διεκδικούν κρατικό βραβείο στην Ελλάδα, αλλά και πολλοί άλλοι, που έχουν καταξιωθεί και τιμηθεί στο παρελθόν, τόσο με κρατικά βραβεία όσο και με βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών.

            Ένας από αυτούς είναι και ο Αιμίλιος Σολωμού με πέντε σημαντικά έργα στο ενεργητικό του, από το 2000 μέχρι σήμερα, βραβευμένος με το κρατικό βραβείο μυθιστορήματος το 2007, για το μυθιστόρημά του Ένα τσεκούρι στα χέρια σου, αλλά κάτοχος και του «Βραβείου Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης» για το έργο του Ημερολόγιο μιας απιστίας το 2013, το πολυμεταφρασμένο σε πολλές χώρες μυθιστόρημά του. Εκτός, όμως, από αυτά τα πέντε μυθιστορήματα, έχει γράψει και αρκετά πολύ καλά διηγήματα, τα οποία βρήκαν στέγη σε λογοτεχνικά περιοδικά και ανθολογίες. Ελπίζω, κάποτε, να τα δούμε και σε μια καλαίσθητη έκδοση, όπως είναι και άλλες εκδόσεις του.

            Η πρώτη μου γνωριμία με το έργο του Αιμίλιου Σολωμού έγινε με το Ημερολόγιο μιας απιστίας, που με ενθουσίασε και αργότερα με ένα δύο διηγήματά του, τα οποία, επίσης, με ενθουσίασαν. Τόσο στα διηγήματά του όσο και στα μυθιστορήματά του, σε καμία περίπτωση δεν πρόσεξα να έχει περιπέσει στο σφάλμα που κάνουν αρκετοί, αποκαλύπτοντας, από κεκτημένη ταχύτητα, πληροφορίες στον αναγνώστη, όχι στην ώρα τους, πράγμα που ο αναγνώστης, εντοπίζει αμέσως και έτσι μειώνεται η διάθεσή του για συνέχιση της ανάγνωσης. Γιατί ο συγγραφέας, κάποτε και ως Θεός παντογνώστης, γνωρίζει την ιστορία από την αρχή μέχρι το τέλος, γνωρίζει όλες τις σκέψεις των ηρώων του∙ τα πάντα. Είναι αυτό που λέμε αφήγηση με εστίαση μηδέν. Γνώρισα και τον ίδιο τον συγγραφέα, που με προμήθευσε με παλαιότερες εκδόσεις κάποιων έργων του, τα οποία απόλαυσα όλα μαζί στις διακοπές μου, το καλοκαίρι που ακολούθησε, και δεν το κρύβω: θα ήθελα να είχα γράψει το πρώτο κεφάλαιο όλων των βιβλίων του. Τον θεωρώ σπουδαίο λογοτέχνη και πιστεύω πως έχει, ακόμα, να δώσει πολλά στην λογοτεχνία του τόπου.

            Όλοι μας έχουμε μια ή πολλές ιστορίες να διηγηθούμε. Όμως, αν αυτά τα γεγονότα, βιωματικά, τραγικά ή συγκλονιστικά δεν μπορέσουν να ενταχθούν στον χώρο της Τέχνης, τότε δεν θα πρέπει να μιλούμε για διήγημα ή μυθιστόρημα, για λογοτεχνία δηλαδή, αλλά για απλές περιγραφές γεγονότων, καλές ή κακές. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα από τη ζωγραφική για να φανεί καλύτερα αυτό που θέλω να πω. Το θέμα «ο αποκεφαλισμός του Ιωάννη του Προδρόμου», ένα πολύ αποτρόπαιο θέαμα ‒αβάσταχτο να βλέπεις ένα αποκεφαλισμένο σώμα λουσμένο στα αίματα‒, μέσω της βυζαντινής Τέχνης έχει μετατραπεί σε έργο Τέχνης. Οι πιστοί, χωρίς να ενοχλούνται, προσκυνούν με ευλάβεια τη σχετική εικόνα. Είναι εδώ, λοιπόν, που οι άριστοι λογοτέχνες διακρίνονται από τους υπόλοιπους. Κατορθώνουν να μετατρέψουν την απλή ιστορία, το βίωμά τους, σε έργο της Τέχνης του λόγου∙ σε λογοτεχνία. Είναι αυτό που ξεχωρίζει τον Αιμίλιο Σολωμού: τα μυθιστορήματά του είναι δομημένα σωστά, είναι άριστος γνώστης της γλώσσας και γνωρίζει πώς να αναβαθμίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη σε κάθε σελίδα.

Θα ήθελα να πω δυο λόγια για το τελευταίο του βιβλίο, το Σκιάχτρο, που είχα την τύχη να ξαναδιαβάσω τον περασμένο Απρίλιο, όταν μου το είχε αποστείλει, αλλά το διάβασα και σήμερα το απόγευμα. Λέω, «να ξαναδιαβάσω», γιατί το πρωτοδιάβασα, ένα καλοκαίρι πριν τέσσερα χρόνια, όπως είπα προηγουμένως, από μια αυτοέκδοση που είχε γίνει το 2000. Και σκόπιμα ξαναδιαβάζω τη δεύτερη έκδοση και γράφω τούτο το κείμενο έξι σχεδόν μήνες μετά, για να είμαι όσο το δυνατό πιο μακριά από την πρώτη εκείνη αυτοέκδοση και έτσι να χαρώ την τελική μορφή της. 

            Η νέα έκδοση μάς έρχεται από τις εκδόσεις Πατάκη, έχει πολύ ωραίο εξώφυλλο, είναι διαστάσεων 14Χ21 εκ., αναπτύσσεται σε 122 σελίδες και ο συγγραφέας του ισχυρίζεται ότι είναι νεανικό μυθιστόρημα και μπορεί να διαβαστεί από παιδιά δέκα χρονών. Ο Δάσκαλός μου, ο Θεοδόσης Νικολάου, μου έλεγε ότι τα παραμύθια δεν είναι μόνο για παιδιά, είναι και για τους μεγάλους. Ανάμεσα στις δεκάδες βιβλία που μου έχει χαρίσει, υπάρχει και ένας τόμος των εκδόσεων Αστήρ, με τα ωραιότατα παραμύθια του Όσκαρ Ουάιλντ. Και τις τέσσερις φορές που διάβασα, λοιπόν, το Σκιάχτρο δεν είχα την αίσθηση ότι διάβαζα ένα παιδικό βιβλίο. Διάβαζα απλώς ένα ποίημα. Ένα μικρό αριστούργημα.

            Η δεύτερη αυτή έκδοση εκτείνεται σε έντεκα λιγοσέλιδα κεφάλαια και διαφέρει από την πρώτη έκδοση στο ότι έχουν αφαιρεθεί μερικές σελίδες με αχρείαστες περιγραφές, που όχι μόνο δεν αλλοιώνουν την ιστορία αλλά την τελειοποιούν. Τι είναι όμως, το Σκιάχτρο; Ας διαβάσουμε τι γράφει στο οπισθόφυλλο: είναι ένα σκιάχτρο! Ένα σκιάχτρο καλοφτιαγμένο στη μέση της ερημιάς. Ένα βράδυ με φεγγάρι θα ξυπνήσει. Θα αποκτήσει ζωή. Σύντομα θα γνωρίσει τον τόπο γύρω του, το αγόρι, το κορίτσι και τον γεωργό. Θα γίνει φίλος με τον τζίτζικα. Και μαζί θα πάνε στο χωριό, όπου θα συναντήσει κι άλλους ανθρώπους και θα ερωτευτεί ένα κορίτσι. Μια καλοκαιρινή ιστορία φτιαγμένη με τη μαγεία του φεγγαριού και του μεσημεριανού ήλιου στον κάμπο, τα σταροχώραφα και τα μποστάνια. Ένα υπέροχο μυθιστόρημα.

            Ας το δούμε, όμως, λίγο πιο αναλυτικά: το πρώτο κεφάλαιο ξεκινά με υπέροχες εικόνες, όπως σε μια κινηματογραφική ταινία, οι οποίες ζωντανεύουν τον χώρο μέσα στον οποίο διαδραματίζεται ολόκληρη η ιστορία. Παρακολουθούμε την κατασκευή του σκιάχτρου στο χωριό μέχρι την τοποθέτησή του στο κέντρο του μποστανιού, έξω στους αγρούς, σαν ολομόναχο καράβι στην απεραντοσύνη της θάλασσας. Γνωρίζουμε και τους βασικούς χαρακτήρες: τον γεωργό, το αγόρι και τον Όρφ, τον σκύλο. Μέχρι εδώ, τίποτε δεν μας ξενίζει, υπάρχει μόνο η πραγματικότητα. Προχωρώντας, όμως, στο δεύτερο κεφάλαιο, μας περιμένει μια έκπληξη: το σκιάχτρο αρχίζει να αποκτά κάποιου είδους ζωή. Αρχίζει η φαντασία του συγγραφέα να καλπάζει, όχι όμως με εξωπραγματικές περιγραφές. Αν υπήρχε μια κάμερα να καταγράφει χωρίς ήχο, θα βλέπαμε πραγματικές εικόνες. Ζώα να πλησιάζουν το σκιάχτρο και να φεύγουν τρομαγμένα, να μετακινείται πηδώντας στο μοναδικό του ποδάρι και να τρομάζει τον τρελό, ένα καινούργιο τώρα πρόσωπο στην ιστορία μας.

            Από το σημείο αυτό και μετά, αρχίζει και η δική μας καρδιά να χτυπά. Τι σκιάχτρο αποχτά συναισθήματα, τα οποία εξωτερικεύει με τη βοήθεια του τζίτζικα, του νέου φίλου του. Το σκιάχτρο αποκτά σιγά σιγά έναν ανθρώπινο εσωτερικό κόσμο. Ο συγγραφέας δεν σκαρφίζεται σημεία και τέρατα για να εντυπωσιάσει, αλλά μένει στα ανθρώπινα. Το δημιούργημά του, το σκιάχτρο δηλαδή, χαίρεται, φοβάται, λυπάται και τέλος οδηγείται σε ένα κορίτσι το οποίο ερωτεύεται. Έτσι, μετατρέπει τις σελίδες αυτές του βιβλίου σε έναν ύμνο για το ερωτικό σκίρτημα, χωρίς ωστόσο να υπάρχει κάτι επιλήψιμο, γιατί ο συγγραφέας με μαεστρία επιλέγει τις λέξεις του, τις φράσεις του και δεν αφήνει τον αναγνώστη του να παρασυρθεί πιο μακριά απ΄εκεί που ακούγεται το τικ-τακ της καρδιάς του σκιάχτρου. Αν ο Γλάρος Ιωνάθαν είναι ένας ύμνος προς στην ελευθερία, το Σκιάχτρο είναι ένας ύμνος προς στη ζωή. Ένας ύμνος για όλα τούτα τα θαυμαστά πράγματα που συμβαίνουν στο σκιάχτρο και στους φίλους του κάτω από τον ίδιο ουρανό, τον ήλιο και το φεγγάρι.

            Κάθε κεφάλαιο ξεκινά με μια περιγραφή. Αυτό όμως, δεν γίνεται για χάρη της περιγραφής, αλλά για να φωτίσει όλα εκείνα τα σημεία που χρειάζονται για να προχωρήσει η ιστορία με τρόπο που ο αναγνώστης να μη μπορέσει να εγκαταλείψει την ανάγνωση, από έλλειψη ενδιαφέροντος. Όπως είπα και αλλού, ο συγγραφέας πρέπει συνεχώς να ανανεώνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αλλά με επιδέξιο τρόπο. Ο καλός λογοτέχνης δεν θα ανάψει τον προβολέα στο σκοτεινό δωμάτιο που βρίσκεται ο αναγνώστης του ο οποίος μόλις έχει αρχίσει την ανάγνωση, αλλά θα του ανάψει ένα σπίρτο. Και τότε αυτός μπορεί να δει ένα κεράκι, θα το ανάψει, το φως θα γίνει πιο πολύ και εύκολα πια θα δει τον διακόπτη και θ’ ανάψει την ηλεκτρική λάμπα, για να πλημμυρίσει το δωμάτιο φως και η καρδιά του αναγνώστη να πλημμυρίσει από χαρά. Όποιος κλειστεί σε ένα σκοτεινό δωμάτιο για πολύ λίγα λεπτά, θα καταλάβει τι εννοώ.

            Τα δύο τελευταία κεφάλαια, είναι από τα πιο όμορφα του βιβλίου. Φτάνεις εκεί μέσα από αλλεπάλληλες εκπλήξεις και ανατροπές. Ο συγγραφέας δεν μένει σε απλές περιγραφές γεγονότων. Με τέχνη, όπως κάνει πολύ συχνά σε όλο το βιβλίο θα μιλήσει και για το «επέκεινα». Στον χώρο δηλαδή, όπου υπάρχουν αρχές και στάσεις ζωής. Δεν θα μείνει στις απλές περιγραφές. Θα μιλήσει για τους ανθρώπους, το άδικο που επικρατεί στον κόσμο, τη φιλία, την αγάπη, τον έρωτα, και πολλά άλλα ακόμα∙ την ίδια ζωή. Και κάτι πολύ σημαντικό: δεν υπάρχει τίποτε που να προδιαθέτει ή να οδηγεί σε κάτι το προβλέψιμο στην ανάπτυξη της ιστορίας∙ και αυτή είναι η ομορφιά αυτού του βιβλίου.

            Και όπως η ζωή, σε τούτο τον κόσμο, αρχίζει με τη γέννηση και τελειώνει με τον θάνατο, έτσι και η χρονική διάρκεια του βιβλίου ξεκινάει κάποια Άνοιξη, με τους φίλους του Σκιάχτρου να ζουν, στη συνέχεια, ένα υπέροχο μακρύ Καλοκαίρι, να προβληματίζονται το Φθινόπωρο και τελειώνει τον Χειμώνα μέσα σε μια κοσμοχαλασιά, που παρασύρει τον άτυχο τζίτζικα, για να μας υπενθυμίζει ότι υπάρχουν και δυνάμεις ανώτερες από τις δικές μας, που όσο και να προσπαθήσουμε δεν μπορούμε να τις νικήσουμε. Έτσι τελειώνει. Ένας ύμνος για όλα τούτα τα θαυμαστά πράγματα που συμβαίνουν στο σκιάχτρο και στους φίλους του κάτω από τον ίδιο ουρανό, τον ήλιο και το φεγγάρι.

            Κλείνοντας, θα επαναλάβω αυτό που είπα στην αρχή αυτού του κειμένου: στον τόπο μας γράφεται και πολύ καλή λογοτεχνία και ένας από τους πιο αξιόλογους αντιπροσώπους της είναι ο Αιμίλιος Σολωμού, που τιμά επάξια τον τόπο του και στο εξωτερικό. 

25 Σεπτεμβρίου 2019

 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ













23 Σεπ 2019

ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΚΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ


Με αφορμή το νέο βιβλίο 
του Κωστή Κοκκινόφτα
Εξισλαμισμοί και επανεκχριστιανισμοί στην Κύπρο
Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, Λευκωσία 2019, σελίδες 262
του
Νίκου Νικολάου - Χατζημιχαήλ
[από το ιστολόγιό μου ΝΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ:
Κάθε φορά, που συζητώ με φίλους, αναζητώντας τα αίτια των δεινών από τα οποία υποφέρει ακόμα ο τόπος, υπάρχει μια λέξη που συνεχώς στριφογυρίζει στη σκέψη μου: «λινοβάμβακοι». Γι’ αυτό κάθε φορά που πέφτει στα χέρια μου κάποιο άρθρο ή βιβλίο για το θέμα αυτό δεν αναβάλλω ποτέ την ανάγνωσή του. Αυτό συνέβη το καλοκαίρι που μας πέρασε, όταν άνοιξα τον φάκελο που μου έστειλε ο ακούραστος ερευνητής, ο φίλος Κωστής Κοκκινόφτας. Δεν άφησα το βιβλίο του από τα χέρια μου μέχρι που έφτασα στην τελευταία του σελίδα. Πρόσεξα, βέβαια, και κάτι άλλο που κέντρισε πιο πολύ το ενδιαφέρον μου. Ο τίτλος του βιβλίου με παρέπεμπε σε ένα κεφάλαιο για το οποίο δεν γνώριζα πολλά πράγματα: «επανεκχριστιανισμοί». Κάποια πληροφορία που γνώριζα ως τότε ‒αν ήταν αληθινή‒ ήταν ότι, κάποτε οι εξισλαμισθέντες συμπατριώτες μας, είχαν ζητήσει να επανέλθουν στους κόλπους της εκκλησίας αλλά η εκκλησία δεν τους είχε αποδεχτεί. Η αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας, η αυτογνωσία, είναι βασική προϋπόθεση για τη σωστή πορεία προς το μέλλον. Αυτό αναζήτησα κι εγώ, στο βιβλίο που είχα στα χέρια μου. 
Παλαιότερα είχα διαβάσει τη συνοπτική μελέτη του σεβαστού μου Γυμνασιάρχη στο Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων Αμμοχώστου Κυριάκου Χατζηιωάννου[1]. Η εργασία του πρωτοπαρουσιάστηκε ως διάλεξη, έναν χρόνο μετά την τούρκικη εισβολή, στη Λεμεσό και την αφορμή είχε δώσει μια τηλεοπτική εκπομπή, όπου οι αρχηγοί των κομμάτων[2] υπεστήριξαν ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι αδελφοί μας, έπρεπε να τους προσεγγίσουμε φιλικά με στόχο τη σύμπηξη κοινού μετώπου κατά των εισβολέων. Έτσι, περίπου, δημιουργήθηκε η λεγόμενη «επαναπροσέγγιση», κάτι που, βέβαια,  δεν είναι κακό, όμως, κατά τη γνώμη μου, μας αποπροσανατόλισε, με αποτέλεσμα για δεκαετίες, να ξεχάσουμε το πραγματικό πρόβλημα, που είναι η εισβολή και κατοχή και όχι οι όποιες διαφορές έχουμε με τους Τουρκοκύπριους. Έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα που αναδεικνύουν τη φιλία, τη συνεργασία και την αλληλεγγύη μεταξύ μας, ανίκανα όμως να διώξουν τους εισβολείς. Η πραγματικότητα, που διαπιστώνεται καθημερινά είναι διαφορετική: η Τουρκία δεν τους λαμβάνει υπόψη της, ενδιαφέρεται μόνο για τα δικά της συμφέροντα, τα επεκτατικά της σχέδια και όχι για τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων.

Ας επανέλθουμε όμως, στο βιβλίο του Κωστή Κοκκινόφτα. Όπως λέει ο ίδιος στον πρόλογό του, η βάση επάνω στην οποία στηρίχθηκε για να γραφτεί το βιβλίο ήταν οι παλαιότερες εργασίες του, οι οποίες είχαν δημοσιευτεί σε εφημερίδες περιοδικά και επιστημονικές επετηρίδες, από το 1992 μέχρι και το 2017. Οι εργασίες του αυτές, με θέμα το φαινόμενο των εξισλαμισμών, έχουν εμπλουτισθεί με καινούργια στοιχεία, ώστε να δίνουν πληρέστερη εικόνα για τις διάφορες διαστάσεις του. Η παρουσίαση ανέκδοτου αρχειακού υλικού, έχει στόχο να μας γνωρίσει το σύνοικο στοιχείο. Να γνωρίσουμε την προέλευσή τους, να γνωρίσουμε την ιστορική αλήθεια μέσα από αυθεντικά έγγραφα. Την πραγματική ιστορία του τόπου μας και όχι όπως την έχουν παραποιήσει οι Βρετανοί, κυρίως, συγγραφείς οι οποίοι, ως ανώτεροι υπάλληλοι της βρετανικής διοίκησης του νησιού, το έκαναν σκόπιμα για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους πολιτικά συμφέροντα. Και συνεχίζουν, ακόμα και σήμερα, την ίδια φιλοτουρκική τους πολιτική. Το θέμα των εξισλαμισμών δεν εξαντλείται όμως, εδώ, καθώς υπάρχει μεγάλος αριθμός ανέκδοτων εγγράφων που παραμένουν απρόσιτα.
Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου ‒οι πρώτες 150 σελίδες‒ για τους εξισλαμισμούς και επανεκχριστιανισμούς, χωρίζεται σε δύο μέρη: το πρώτο για την τουρκοκρατία (1571-1878) και το δεύτερο για την Αγγλοκρατία (1878-1960). Τα δύο αυτά εμπεριστατωμένα μέρη συμπληρώνονται με 411 υποσημειώσεις. Στις επόμενες 100 σελίδες υπάρχουν σημαντικές πληροφορίες, πλούσια βιβλιογραφία και ευρετήριο. Ένα μέρος δε, 45 σελίδων, αναφέρεται σε είκοσι περίπου έγγραφα και δημοσιεύματα, από το 1867 μέχρι και το 1908, τα οποία παρουσιάζονται αυτούσια με τη δική τους σύνταξη και ορθογραφία και στο τέλος του βιβλίου παρουσιάζονται και οι φωτογραφίες των μισών περίπου από αυτά. Ιδού οι τίτλοι δύο εγγράφων από αυτά:

            Κάτοικοι του χωριού Κώμα του Γιαλού ζητούν τη βοήθεια του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου για να αναγνωριστούν από τις Οθωμανικές Αρχές Κρυπτοχριστιανοί συγχωριανοί τους ως μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας. (19 Μαρτίου 1867)

            Κάτοικοι του χωριού Λιοπέτρι ζητούν τη βοήθεια του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου, για να τεθεί τέρμα στην καταδίωξη, που υφίστανται από μουσουλμάνο κάτοικο του χωριού Βατυλή, ο οποίος εναντιώνεται στη μεταστροφή τους στον Χριστιανισμό.

Το βιβλίο είναι καλογραμμένο και οι πληροφορίες που παρουσιάζονται συμπληρώνονται με πλήθος παραπομπών οι οποίες επεκτείνουν τις γνώσεις μας για το τεράστιο θέμα των λινοβαμβάκων. Το δικό μου συμπέρασμα από το βιβλίο, αλλά και τα άλλα διαβάσματά μου, είναι ότι η πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων δεν είναι Τούρκοι. Ο στρατός τους μετά τη πτώση της Αμμοχώστου το 1571, μπήκε στα πλοία στις 22 του Σεπτέμβρη, και έφυγε, αφήνοντας μόνο μια φρουρά[3]. Όμως, η εξαθλίωση του πληθυσμού, οι αβάστακτοι φόροι που ακολούθησαν ανάγκασαν μέρος του πληθυσμού, ολόκληρα χωριά, να γίνουν αρχικά λινοβάμβακοι και μετά, αρκετοί από αυτούς, να ασπασθούν το ισλάμ.

 Δυστυχώς, η αγγλική διοίκηση ανέκοψε το ρεύμα της επιστροφής, που παρατηρήθηκε στις αρχές της Αγγλοκρατίας, με αποτέλεσμα πολλοί που θα ήθελαν να επιστρέψουν στους κόλπους της Ορθόδοξης εκκλησίας να μη μπορέσουν ποτέ να το πετύχουν αν και βαθειά μέσα τους σιγόκαιε ένας κρυφός πόθος  

Στα παιδικά μου χρόνια, στο Βασίλι, άκουγα συχνά για την Γαληνόπορνη[4], τον Άγιο Συμεών, γειτονικά μας χωριά, με ελληνικά ονόματα και δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί οι κάτοικοί τους παρόλο που ήταν Τούρκοι μιλούσαν ελληνικά. Σταματούσαν και ψώνιζαν από το Συνεργατικό Παντοπωλείο μας καθημερινά και συνομιλούσαν με γνωστούς τους που συναντούσαν εκεί. Μια φορά, θυμάμαι, πήγαμε με τον πατέρα μου στην Πλατανισσό ‒επίσης γειτονικό χωριό, με ελληνικότατη ονομασία‒ για να φτιάξει μια πόρτα και τους άκουγα που μιλούσαν ελληνικά, όπως και οι συγχωριανοί μας λίγοι Τούρκοι που είχαμε και που δεν τους είχα ακούσει ποτέ να μιλούν τούρκικα. Απλούστατα δεν γνώριζαν τη γλώσσα, αφού πήγαιναν στο δικό μας σχολείο. Ένας από τους συγχωριανούς μας, ο Νιαζί Μανιέρα, ο πρώτος Τούρκος Υπουργός Υγείας, λέγεται ότι δεν κατάφερε να εισαχθεί για σπουδές σε Στρατιωτική Σχολή της Άγκυρας, γιατί είχαν εξετάσει την περίπτωση του και βρήκαν πως δεν ήταν γνήσιος Τούρκος, είχε είπαν λατινική καταγωγή. Τελικά σπούδασε ιατρική σε Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Εξάσκησε την ιατρική, στο χωριό μας και στην Αμμόχωστο, μάλιστα δε είχε συνεργαστεί κάποτε και συστεγασθεί με τον Αντώνη Γεωργιάδη, επίσης συγχωριανό μας γιατρό και μαζί πρόσφεραν τις ιατρικές τους υπηρεσίες.
 
Δεν γνωρίζω πόσο ενημερωμένοι είναι για το θέμα οι «Τουρκοκύπριοι» (ναι, σε εισαγωγικά πια). Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν ακόμα κάποιοι από αυτούς που γνωρίζουν για την καταγωγή τους. Δεν γνωρίζω αν κάποιοι επιθυμούν ή έχουν τη δυνατότητα να επανέλθουν στην παλιά τους θρησκεία. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ισλαμοποίηση της κατεχόμενης γης μας πραγματοποιείται επίμονα και με ταχύτατο ρυθμό εις βάρος κάθε στοιχείου που τους υπενθυμίζει ελληνισμό και χριστιανισμό. Η καταστροφή που έγινε είναι απερίγραπτη και μας πληγώνει βαθιά. Εκείνο όμως, που μας πληγώνει ακόμα πιο βαθιά είναι δυστυχώς ο διχασμός ‒η κατάρα που κατατρέχει πάντα τον ελληνισμό‒ που εκδηλώνεται τώρα με τη διχαστική συμπεριφορά και δράση μιας μικρής μερίδας συμπατριωτών μας, όχι απλών αγράμματων χωρικών, αλλά μορφωμένων από όλες τις τάξεις και αρκετοί μάλιστα από αυτούς πολιτικοί. Αυτή τη στάση δεν θα δίσταζα ποτέ να την ονομάσω νεολινοβαμβακισμό.  
    

Η πρώτη σελίδα του εγγράφου αρ.2



[1] Κυριάκου Χατζηιωάννου, Η Καταγωγή των Τουρκοκυπρίων και το Κυπριακό, Λευκωσία 1976.
[2] Γλαύκος Κληρίδης, Εζεκίας Παπαϊωάννου, Βάσος Λυσσαρίδης, Τάκης Ευδόκας.
[3] Μαρία Γκράτζια Σιλιάτο, Η πολιορκία της Αμμοχώστου, Εκδόσεις Σακκάς, Λευκωσία 2003, σελ. 349.
[4] Είναι χαρακτηριστικό ένα παράδειγμα, που δίνει ο Κυριάκος Χατζηιωάννου στον τόμο Τα εν διασπορά Γ΄, σελ. 201, Λευκωσία 1989:
«Στα χρόνια της ανομβρίας οι κάτοικοι του Ριζοκαρπάσου έπαιρναν την εικόνα της Παναγίας της Έλεούσας από τη Μονή της και πορεύονταν σε σχη­ματισμό ιερής πομπής λιτανείας προς το Ριζοκάρπασο. Στην πορεία τους περνούσαν μέσα από το τούρκικο χωριό Γαληνόπορνη, που οι Τούρκοι κάτοικοι του έβγαιναν σε προϋπάντηση τους στην είσοδο του χωριού με πανέρια γεμάτα τρόφιμα και στάμνες γεμάτες νερό. Στη συνέχεια, έμπαινε η πομπή με τη συνοδεία των Τούρκων και προχωρούσε στο κέντρο του, όπου υπήρχε ο ερειπω­μένος ναός της Αγ. Άννας. Εκεί, στα ερείπια του ναού, απέθεταν ευλαβικά την εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, και ο ιερέας πρώτα, και ο Χότζας ύστερα, ανέπεμπαν δέηση μπροστά στην εικόνα της Παναγίας. Μετά απ’ αυτά, οι Έλληνες αναλάμβαναν την εικόνα της Παναγίας και συνέχιζαν την πορεία τους, ενώ οι Τούρκοι τους κατευώδωναν ώς έξω του χωριού και γύριζαν πίσω. Αυτό έγινε 3-4 φορές, ακόμα και μετά το 1963, οπότε έφτασε στ’ αφτιά του Ντεκτάς κι’ έδωσε διαταγή στους Τούρκους να σταματήσουν αυτές τις εκδη­λώσεις»

ΞΗΜΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΜΑΘΟΥΝΤΑ