Το Ημερολόγιο των Κρατητηρίων του Αρχιμανδρίτη Κωνσταντίνου Λευκωσιάτη (1 Νοεμβρίου-7 Δεκεμβρίου 1956), είναι το τελευταίο βιβλίο του ερευνητή στο Κέντρο Μελετών της Ιεράς Μονής Κύκκου Κωστή Κοκκινόφτα.
Μετά από μια σύντομη εισαγωγή, στην οποία καταγράφονται αρκετές πληροφορίες για διάφορα ημερολόγια του Αγώνα του 1955-1959, που ήδη έχουν δει το φως της δημοσιότητας, δίδονται πληροφορίες για τη ζωή του π. Κωνσταντίνου αρχίζοντας από τις σπουδές του και έπειτα για την ανέλιξή του μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας. Γίνεται αναφορά στις δημοσιεύσεις και τα συγγράμματά του. Για τη συμβολή του στον αγώνα –γιατί ήταν από τους πρώτους που μυήθηκε– αφιερώνεται ξεχωριστό κεφάλαιο. Στο τέλος του βιβλίου, υπάρχει ευρετήριο, κατάλογος με την πηγή των φωτογραφιών και εκτεταμένη βιβλιογραφία.
Το βιβλίο κοσμούν εξήντα περίπου φωτογραφίες, από τη ζωή του π. Κωνσταντίνου, των δύο κρατητηρίων της εποχής, ηρώων και άλλων που αναφέρονται, αλλά και σελίδων του χειρόγραφου ημερολογίου και εξώφυλλα κάποιων σχετικών εκδόσεων.
Το υπόλοιπο μισό του βιβλίου καταλαμβάνουν οι ημερολογιακές εγγραφές, από την 1η Νοεμβρίου μέχρι την 7η Δεκεμβρίου 1956, όντας κρατούμενος και ο ίδιος ο π. Κωνσταντίνος στα Κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς. Το ημερολόγιο σχολιάζεται και υπομνηματίζεται από τον συγγραφέα. Να τι γράφει ο ίδιος, ο Κωστής Κοκκινόφτας στην καταληκτική παράγραφο του κεφαλαίου αυτού:
Από όσα έχουν λεχθεί, είναι προφανές ότι μπορεί να υποστηριχθεί με βεβαιότητα πως το ημερολόγιο των Κρατητηρίων Κοκκινοτριμιθιάς του Αρχιμανδρίτη Κωνσταντίνου Λευκωσιάτη αποτελεί μία πολύτιμη και μοναδική στο είδος της μαρτυρία για τον Αγώνα της ΕΟΚΑ, το ήθος των αγωνιστών και τις πολλές δυσκολίες, που είχαν να αντιμετωπίσουν κατά τη διάρκειά του. Η καταγραφή από τον π. Κωνσταντίνο των λεπτομερειών από τη ζωή των κρατουμένων, καθώς και η περιγραφή των συναισθημάτων και της καθημερινής συμπεριφοράς τους, καθιστούν το ημερολόγιο μία σημαντική πρωτογενή πηγή για τη μελέτη του επικού εκείνου Αγώνα των Κυπρίων για ελευθερία. Είθε να εντοπισθούν και άλλα παρόμοια, ώστε να εμπλουτίσουν περαιτέρω τη σχετική βιβλιογραφία.
Έχουν περάσει εβδομήντα χρόνια από την έναρξη του επικού εκείνου αγώνα και η μισή πατρίδα είναι βυθισμένη, ακόμα, στο μαύρο σκοτάδι της κατοχής. Έχουμε καθήκον να επανερχόμαστε και να μελετούμε την ιστορία του τόπου μας. Διδάσκει η ιστορία; Διδάσκει αν τη μελετούμε με σοβαρότητα και κρατάμε τα χρήσιμα συμπεράσματα. Είναι συγκλονιστική η εγγραφή της 19ης Νοεμβρίου 1956, του ημερολογίου. Ο π. Κωνσταντίνος γράφει: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εις ένα συνομωτικόν αγώνα η προδοσία έχει πρωτεύουσα θέσιν. Δια τούτο ευθύς εξ αρχής η Κυβέρνησις δια μεγάλων χρηματικών αμοιβών επεδίωξε να προσεταιρισθεί ανθρώπους ανερματίστους και ευτελείς, οίτινες ήσαν διατεθιμένοι να συνεργασθούν μαζί της προς κατάπνιξιν του απελευθερωτικού κινήματος των Κυπρίων, έναντι χρηματικής αμοιβής. Αυτούς απέστελλε προς όλας τας διευθύνσεις της Νήσου προς άγραν πληροφοριών και επισήμανσιν των αγωνιστών και των τόπων της εξορμήσεως των... Εξ αυτού αντιλαμβάνεται κανείς πόσον δικαιολογημένη είναι η υπόνοια ότι μεταξύ των κρατουμένων εις τα στρατόπαιδα συγκεντρώσεως περιλαμβάνονται και προδόται, οίτινες υφίστανται τας ταλαιπωρίας της κρατήσεως δια να είναι εις θέσιν να παρακολουθούν τους κρατουμένους και να μεταδίδουν κάθε τι το οποίον είναι χρήσιμον εις τας Αρχάς. Δεν υπάρχει δε αμφιβολία ότι εκ των κρατητηρίων περισυλλέγονται πάρα πολλαί πληροφορίαι, μολονότι είναι εις όλους γνωστόν ότι μεταξύ μας κυκλοφορούν επικίνδυνοι καταδόται...
Διδάσκει η ιστορία; Όχι όλους φαίνεται. Ο ζωγράφος Γεώργιος Πολ. Γεωργίου, στους πίνακές του για το έπος της ΕΟΚΑ, δεν παρέλειψε να βάλει και τις μάσκες της προδοσίας. Αν ζούσε το 1974, σίγουρα θα ζωγράφιζε τη βαρβαρότητα της εισβολής, αλλά σίγουρα θα ζωγράφιζε και την προδοσία, με μάσκες ή χωρίς μάσκες.
Καλοτάξιδο το βιβλίο σου, αγαπητέ Κωστή Κοκκινόφτα! Δίνεις για την πατρίδα πάντα έργο καλό!
[έκδοση Κέντρου Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, 2025, σελίδες 168]
