"20 ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ"

Γεωργία Κουππάρη*

Νίκου Νικολάου -Χατζημιχαήλ

20 Διηγήματα, εκδόσεις  «ΚΑΡΒΑΣ», 2014
[ΑΝΕΥ, τ.59, Καλοκαίρι 2016, σ. 114]

Είναι στ΄αλήθεια παράξενο, πώς η ζωή γυρίζει, και εκεί που νομίζεις ότι έκλεισε ένας  μικρός κύκλος της ζωής σου, κάπου ανακαλύπτεις μια χαραμάδα, που σε πάει ξανά σε μακρινές εποχές για να συμπληρώσεις κενά και απορίες. Έτσι ήρθε στη ζωή μου η συνάντηση με την παλιά φίλη, συμμαθήτρια και συμφοιτήτρια Γρηγορία. Η αναπάντεχη συνάντησή μας μετά από πολλά χρόνια στη Χαλκίδα στις δεκατέσσερεις του Απρίλη, με έφερε σε επαφή με το έργο του αδερφού της Νίκου Νικολάου - Χατζημιχαήλ. Τίτλος του έργου: 20 Διηγήματα, από τις εκδόσεις ΚΑΡΒΑΣ, αυτοέκδοση του συγγραφέα.

  Εξωτερικά λιτό, αλλά από την πρώτη ματιά διέκρινα την καλαισθησία και την προσεγμένη επιλογή εικόνων, που συμπληρώνουν τον λόγο. Μικρά διηγήματα, αυτοτελείς ιστορίες, που καθώς τις διαβάζεις έχεις την αίσθηση ότι αποτελούν σκόρπιες μνήμες του συγγραφέα. Μια πιο προσεχτική όμως ανάγνωση, σε ταξιδεύει βαθιά όχι μόνο στις περιπέτειες των καθημερινών ανθρώπων της κυπριακής υπαίθρου από το 1960 και μετά, αλλά και στα τραγικά γεγονότα του 1974 που αποτυπώθηκαν στην ψυχή των ανθρώπων της Κύπρου και σίγουρα δεν μπορούν εύκολα να σβηστούν, όσο η κατοχή συνεχίζεται.

  

   Τα 20 διηγήματα φωτίζουν το παρελθόν μέσα από την ξεχωριστή γραφή του Ν.Ν-Χ. Ο συγγραφέας ξέρει να κρατά χαμηλούς τόνους και αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη χωρίς διδακτισμούς, χωρίς περιττολογίες, με λόγο μεστό και αβίαστο. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, νιώθεις ότι διαπνέεται από μια ποιητικότητα παρόλο που είναι πεζογράφημα. Ο συγγραφέας ανακαλύπτει γύρω του ιδιαίτερους χαρακτήρες, οι οποίοι χωρίς να το ξέρουν, αποτέλεσαν γι αυτόν το βασικό υλικό για τούτο το έργο.

  

   Η παρατηρητική ματιά του Ν.Ν-Χ αναδεικνύει τη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής που ξεπερνά τους φόβους και τις προκαταλήψεις, προβάλλει ανθρώπους-σύμβολα, κάτι μεταξύ του αφύσικου αλλά και του εμπνευσμένου, και τέλος ξεχωρίζει εκείνους που έχουν την ικανότητα να μαγεύουν με τις διηγήσεις τους και τους καθιστά πρότυπα θαυμασμού, καθώς ξυπνούν τη φαντασία και το ερευνητικό πνεύμα. Ξεχωριστή θέση κατέχουν οι μνήμες του πολέμου, που αναδύονται αθόρυβα μέσα από το μελαγχολικό πέταγμα ενός παπαγάλου πάνω από την έρημη πόλη μετά την δεύτερη εισβολή (13-8-1974), ή όταν ένας πρώην αιχμάλωτος των Τούρκων σφίγγει, μετρώντας τις χάντρες ενός ιδιαίτερου κομπολογιού και τέλος φτάνει στο σήμερα και εστιάζει στον γιο, ο οποίος αναγνωρίζει την κιθάρα του πατέρα στα κατεχόμενα, μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, όμως αντιλαμβάνεται ότι αδυνατεί να αλλάξει την κατάσταση και το μόνο που του μένει να κάνει είναι να σχεδιάσει την πορεία του στο μέλλον. Άφησα στο τέλος τις ιστορίες με τους πιτσιρικάδες, που συνομωτικά παίζουν πόλεμο με τις στρατιές των μυρμηγκιών, ή που ως έφηβοι στήνουν ξόβεργες στις χαρουπιές πιάνοντας μελισσοφάγους και αμπελοπούλια ή τους νεαρούς που ερωτεύονται ακόμα και τουρκοπούλες αφήνοντας να περάσει σχεδόν ανυποψίαστα η αίσθηση της ειρηνικής συνύπαρξης των δύο λαών.

  

   Τα 20 διηγήματα μας κάνουν να χαμογελάμε, να προβληματιζόμαστε, να νιώθουμε θλίψη και μελαγχολία γι αυτό που συνεχίζεται σ΄αυτόν τον τόπο, αλλά στο τέλος νομίζω το κυρίαρχο συναίσθημα είναι η περηφάνια, γιατί αυτές οι μνήμες δεν αφήνουν το παρελθόν να σβήσει. Είναι η ματιά του ανθρώπου που είδε, που έζησε, που θαύμασε, που χάρηκε αλλά και πληγώθηκε με το μαρτύριο της Κύπρου όπως πονά και υποφέρει κάθε πατριώτης. Είναι ένα έργο που συμπληρώνει και τις δικές μας μνήμες και μεταφέρει στις επόμενες γενιές αυτό που δεν μπορεί και δεν πρέπει να χαθεί.Το παρελθόν μας είναι η ίδιά μας η ιστορία. Δεν μπορούμε να την αρνηθούμε. Δεν μπορούμε να την ξεχάσουμε. Και ο Ν.Ν-Χ ξέρει καλά τον γοητευτικό ρόλο της γραφής, παντρεύοντας το παρελθόν με το σήμερα και το ελπιδοφόρο αύριο.

*Η Γεωργία Κουππάρη είναι φιλόλογος