ΤΡΕΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

 

ΤΟΙΧΟΜΑΧΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΚΟΠΕΤΡΙΑΣ

 

Ήταν Κυριακή στις 18 Οκτωβρίου 2015 και στη Λευκωσία έκανε πολλή ζέστη... 

...κατά το μεσημέρι νιώσαμε την ανάγκη να φύγουμε από τη Λευκωσία, όμως είχαμε ένα δίλημμα: Φικάρδου ή Κακοπετριά. Νίκησε η δεύτερη ή καλύτερα ...ακούγαμε τραγούδια, ξεχαστήκαμε και φτάσαμε στην Κακοπετριά. Με τέσσερις βαθμούς διαφορά στη θερμοκρασία νιώσαμε πολύ καλύτερα. Τα βήματά μου πάντα με οδηγούν στην Παλιά Κακοπετριά, και δεν σταματώ να φωτογραφίζω. Σήμερα είχαν την τιμητική τους οι παλιοί τοίχοι. Τα γραφικά δρομάκια -με τα γιασεμάκια- τα εκλεκτικά ψητοπωλεία και το μικρό καφενεδάκι μας ξεκούρασαν...

ΠΡΩΙΝΗ ΟΜΙΧΛΗ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΑΣΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΑΘΑΛΑΣΣΑΣ

 

ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ ΠΑΛΙ...

5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ, ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΡΜΟΓΕΝΗ

Όταν επισκέπτομαι τον μικρό παράδεισο, που δημιούργησε ο πρόσφυγας πατέρας μου, όσο ζούσε, κυριολεκτικά επάνω στην πέτρα, στις όχθες του Κούρρη, δεν χάνω την ευκαιρία να περπατήσω και λίγο στην παραλία, ακριβώς κάτω από το αρχαίο Κούριο. Τα απογεύματα, η θάλασσα είναι πάντα φουρτουνιασμένη, εμένα όμως με ευχαριστεί γιατί απολαμβάνω το όμορφο τραγούδι της, που λες κι έρχεται από τα βάθη των αιώνων.

Στον κόλπο της Επισκοπής, λοιπόν, εκεί κοντά, είναι ένα μικρό βυζαντινό εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Ερμογένη. Γιορτάζει αύριο το Σάββατο 5 Οκτωβρίου και έχουν στηθεί κιόλας οι πάγκοι των πραματευτάδων. Γίνεται ένα μικρό πανηγυράκι. Και είναι με συγκίνηση που μπαίνω πολλές φορές στο μικρό εκκλησάκι. Με πολλή συγκίνηση ψηλαφώ τα φτερά του σκαλισμένου δικέφαλου αετού στον θρόνο, δημιούργημα του πατέρα μου, όπως δημιουργήματά του είναι και το παγκάρι, το αναλόγιο, οι πόρτες και άλλα... θυμάμαι και τα λόγια της πολυαγαπημένης μας μάνας: αγαπήσαμε κι αυτόν τόπο γιε μου!

Α! ρε πατέρα! Σε κάποιο παράδεισο θα είσαι σίγουρα να μαστορεύεις... δεν μπορεί... 

--------------------------------------------

Ακόμα ένα ξυλόγλυπτο του πατέρα μου στον πιο κάτω σύνδεσμο:

ΕΝΑ ΣΚΑΛΙΣΜΑ...

ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΑΣΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΑΘΑΛΑΣΣΑΣ

 

ΣΤΟΝ ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟ ΑΣΤΡΑΦΤΕΙ ΑΠΟΨΕ ΚΑΙ ΒΡΟΝΤΑ!

Στον Πενταδάκτυλο αστράφτει απόψε, εδώ και πολλή ώρα!  

Μήπως θέλει να μας στείλει κάποιο μήνυμα;

[ισοπεδωτική καταδίκη του Γενικού Ελεγκτή από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Κύπρου]

ΝΤΡΟΠΗ

 

ΕΝΑ ΚΕΡΥΝΕΙΩΤΙΚΟ ΒΑΖΟ

"ΚΕΡΑΜΕΥΣ"

1977… τρία χρόνια μετά την τραγωδία... περπατούσα κοντά στην περιοχή του Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα… ήθελα να γνωρίσω την πόλη που θα με φιλοξενούσε προσωρινά μέχρι την πολυπόθητη ημέρα της επιστροφής! Χωρίς να το καταλάβω βρέθηκα να περιεργάζομαι τα εκθέματα ενός παλαιοπωλείου και να κουβεντιάζω φιλικά με τον ιδιοκτήτη του. Απαντούσα μηχανικά στις ερωτήσεις του, καθώς προσπαθούσε να προσδιορίσει τα ενδιαφέροντά μου. "Είμαι πρόσφυγας", απάντησα, "όχι, όχι δεν έχω δουλειά…ναι, ναι σπούδασα". Τα μάτια μου έλαμψαν, καθώς, σαρώνοντας τα αμέτρητα μικροαντικείμενα τριγύρω καρφώθηκαν σ΄ένα πανέμορφο βάζο! «Είναι χειροποίητο Κερυνειώτικο» είπε ο γέρος, αναγνωρίζοντας το ενδιαφέρον μου, κι εγώ αστραπιαία το πήρα στα χέρια μου και διάβασα στη βάση του: «Κεραμεύς»… "Καλή επιστροφή", είπε ο γέρος, καθώς το τύλιγε σε μια εφημερίδα...

...κι εγώ σκέφτομαι τώρα πως εδώ και δυο μήνες έχουμε μπει στον πεντηκοστό πρώτο χρόνο!

ΡΗΝΑ ΚΑΤΣΕΛΛΗ: η γυναίκα της Κερύνειας

ΡΗΝΑ ΚΑΤΣΕΛΛΗ- η γυναίκα της Κερύνειας

-------------------

Το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2024, στην Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου Κύπρου θα γίνει ένα ΣΥΝΕΔΡΙΟ για μια σπουδαία γυναίκα, που αγάπησε πολύ αυτό τον τόπο: τη Ρήνα Κατσελλή. Θα μιλήσουν στο συνέδριο, ξεχωριστοί άνθρωποι για τη ζωή και το έργο της, λογοτεχνικό και άλλο. Εύχομαι καλή επιτυχία!

Δεν συναντηθήκαμε ποτέ, μου έστελνε όμως όλα τα βιβλία της και εκτιμούσε πολύ τα διηγήματά μου.

Επειδή θέλω κι εγώ να τιμήσω τη μνήμη της, θα δώσω στη δημοσιότητα από εδώ και από το facebook, ένα ανέκδοτο κείμενό της, το οποίο της ζήτησα πριν πέντε χρόνια -και δεν μου αρνήθηκε- για μια έκδοση που προγραμμάτιζα αλλά δεν μπόρεσα ακόμα να πραγματοποιήσω. Πρόκειται για ένα συγκινητικό μικρό κείμενο / σχόλιο για μια φωτογραφία λίγο μετά το 1900 και παρουσιάζει το Παρθεναγωγείο της Κερύνειας.

Η φωτογραφία είναι μια από 14 παρόμοιες φωτογραφίες σχολείων από τη σκλαβωμένη Κύπρο μας, οι οποίες είχαν εκτεθεί στην αρχή του περασμένου αιώνα στην Αθήνα. Ήταν μια έκθεση για σχολεία της Κύπρου και της Μικρασίας. Στον πιο κάτω σύνδεσμο εξηγώ πού βρήκα τις φωτογραφίες:

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΟΥ 1900

Επίσης στον πιο κάτω σύνδεσμο γράφω για ένα βιβλίο της Ρήνας, και αξίζει να το διαβάσετε:

ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΡΗΝΑΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗ ΦΡΟΥ ΦΡΟΥ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΒΡΑΧΙΜΗ

Το κείμενο της 

ΡΗΝΑΣ ΚΑΤΣΕΛΛΗ

 Παρθεναγωγείον Κερύνειας

Μια φωτογραφία ασπρόμαυρη φτάνει κοντά μου με δυο δασκάλες καθισμένες στη μέση, σοβαρές, ευθυτενείς και είκοσι εννιά μαθήτριες διαφόρων ηλικιών να τις πλαισιώνουν, αριστοτεχνικά τοποθετημένες από τον φωτογράφο, άλλες ανεβασμένες σε καλοκαμωμένα ξύλινα θρανία και άλλες καθισμένες χάμω μπροστά. Παράκληση να τη σχολιάσω, εφόσον στο κάτω μέρος δεξιά σημειώνεται με καλλιγραφικά γράμματα Παρθεναγωγείον Κυρηνείας.

Συγκινημένη αναγνωρίζω αμέσως τον χώρο. Η αχνή στενόμακρη πορτούλα σε ένα κάτασπρο απέραντο τοίχο δεν είναι άλλη από την μικρή έξοδο στο πίσω μέρος του ιερού της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στην κατεχόμενη γενέθλια πόλη μου, την Κερύνεια.

Το φθαρμένο πλακόστρωτο στον άνετο χώρο της αυλής μπροστά και τα επίσης φθαρμένα σκαλιά που ακολουθούν τα έχω ανεβοκατεβεί πολλές φορές, αν και στην εποχή μου είχαν επισκευαστεί κάπως. Σε αυτά τα σκαλιά με οδήγησε ο πατέρας να ανεβώ, αναχωρώντας εικοσάχρονη νύφη από το σπιτικό του για να δημιουργήσω τη δική μου οικογένεια.

Την τεράστια γαλάζια σημαία που κυματίζει ελαφρά στον ιστό της, στο δεξιό μέρος της φωτογραφίας, την έχω δει και σε φωτογραφία των αρρένων μαθητών του Δημοτικού Σχολείου και της δεύτερης Νυκτερινής Σχολής που λειτούργησε στην Κερύνεια, μπροστά από το Αναγνωστήριο της πόλης, τέλος της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα. (σημ. 1)

Οι δυο δασκάλες, ωραία ντυμένες, ίσως να μην ζούσαν όταν εγώ είχα γεννηθεί. Από τις μικρές μαθήτριες υπάρχει πιθανότητα να τις έχω συναντήσει γριούλες, να έχουν την ηλικία που έχω τώρα εγώ. Δεν φορούν ομοιόμορφες στολές, όπως συνηθιζόταν στο παρθεναγωγείο σε μεταγενέστερες εποχές, αλλά είναι καλοντυμένες, φορώντας μποτάκια ή παπούτσια. Η Κερύνεια, χάρις στο θαλασσινό της εμπόριο, τέλη δέκατου ένατου αιώνα και αρχές εικοστού, είχε οικονομική άνεση, σε αντίθεση με τους σύγχρονούς τους ορεινούς πληθυσμούς και όσους ζούσαν σε χωριά της Μεσαορίας, που στερούνταν ακόμη και βασικά αγαθά. Στην Κερύνεια άνδρες και γυναίκες καλλιεργούσαν με πάθος τα χωράφια τους στην εύφορη στενόμακρη πεδιάδα και σε δύσκολες εποχές αναβροχιάς οι άντρες ξαμολιούνταν στη θάλασσα, μπαίνοντας στα καΐκια των κερυνειωτών καπετάνιων, χώρια το πλούσιο ψάρι που δεν έλειπε από το σπίτι τους.

Προσπαθώ με αυτά να προσδιορίσω την ημερομηνία. Στο βόρειο μέρος αυτής της πλακόστρωτης αυλής, στον ψηλό βράχο της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, προς τη θάλασσα, σε ένα κάπως στενόχωρο δωμάτιο, το 1870 λειτουργούσε ήδη κανονικό αλληλοδιδακτικό σχολείο, σύμφωνα με σίγουρη μαρτυρία. Όταν μεταστεγάστηκε αλλού παραχωρήθηκε στις πρώτες μαθήτριες του παρθεναγωγείου της πόλης το 1892, με δασκάλα τη Γλυκερία Παυλίδου (σημ.2) που ήρθε στην Κερύνεια με τον αδελφό της Κύριλλο Παυλίδη (σημ. 3), που διορίστηκε δάσκαλος στο Αρρεναγωγείο το 1892.

Το τέλος του δέκατου ένατου αιώνα το παρθεναγωγείο είχε δυο δασκάλες και αυτής της εποχής θα πρέπει να είναι η φωτογραφία και να στάλθηκε στην Αθήνα, μαζί με άλλες σχολικές, με αφορμή την πλούσια Κυπριακή Έκθεση που διοργανώθηκε στο Ζάππειο. Έτσι διασώθηκε εκεί, για να επιστρέψει, τύχη αγαθή, στην Κύπρο και σε μένα.

Μια φωτογραφία του Παρθεναγωγείου της Κυρηνείας, που έμαθε γράμματα σχεδόν στο σύνολο των γυναικών της πόλης, σε εποχές που σε άλλα μέρη της Κύπρου τα ποσοστά του αναλφαβητισμού ήταν ψηλά. Γυναικών που τελειώνοντας το παρθεναγωγείο διάβαζαν την εφημερίδα Ο Ραγιάς του Γεωργίου Σταυρίδη, αλλά και την Φωνή της Κύπρου του Κύριλλου Παυλίδη (σημ. 4). Γυναίκες που φρόντιζαν να έχουν στα σπίτια την Ιστορία Χρονολογική της Κύπρου του Αρχιμανδρίτη Κυπριανού, μυθιστορήματα και άλλα βιβλία φερμένα από τη Σμύρνη, να διαβάζουν και να απαγγέλλουν τις φυλλάδες των ποιητάρηδων, καθώς και ποιήματα σύγχρονων τους Ελλήνων ποιητών από τα αναγνωστικά τους, χωρίς να αγνοούν και τα δημοτικά μας ακριτικά ποιήματα.

Γυναίκες που κρατούσαν άξια τα νοικοκυριά τους και κουμάνταραν τα χωράφια τους, αλλά και στέκονταν στη θέση των συζύγων τους ως Εκκλησιαστικοί Επίτροποι στην εκκλησία, όσο αυτοί δούλευαν στα όχι λίγα κερυνειώτικα καΐκια που αλώνιζαν τη θάλασσα γυροφέρνοντας τη Μικρά Ασία μέχρι τον Εύξεινο Πόντο και τα νησιά του Αιγαίου.

Δεν έχω παρά να ευχαριστήσω με χαρμολύπη τον συγγραφέα Νίκο Νικολάου-Χατζημιχαήλ που μου την έστειλε, ευγνωμονώντας τον που φροντίζει να τη δημοσιοποιήσει, πάνω από ένα αιώνα μετά.

Ρήνα Κατσελλή

Προσφυγιά 2 Ιουλίου 2019

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Ρ. Κατσελλή Γεώργιος Καραγιάννης-Ο ευπατρίδης, έκδοση Λαογραφικού Ομίλου Κερύνειας 2017, φωτογρ. Αρ. 2.

2. Γλυκερία Παυλίδου-Καρατζιά (1873-1847).

3. Κύριλλος Παυλίδης (1870-1950).

4. Ο Κύριλλος Παυλίδης αν και έφυγε από την Κερύνεια το 1898 οι δεσμοί του με την πόλη συνέχισαν μια και είχε παντρευτεί κόρη Κερυνειώτη προύχοντα και η αδελφή του πήρε επίσης σύζυγο Κερυνειώτη. Το 1915 ο Κ. Παυλίδης έγινε ιδιοκτήτης και διευθυντής της Φωνής της Κύπρου.

----------------------------------------

 

ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ, 10 Σεπτεμβρίου 2001

11η ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2001

ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ

μικρό διήγημα του Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ

[Δημοσιεύτηκε στο "The books' journal", τ.70, Οκτ. 2016 και στην Ανθολογία "83 Ιστορίες Μπονζάι για το Σημείο Μηδέν", εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη, 2017]

####

Νέα Υόρκη, 10 Σεπτεμβρίου 2001

Αγαπημένε μου εγγονέ,

Μαζί με το γράμμα που στέλνω για τον μπαμπά και τη μαμά σου, εσωκλείω για σένα αυτή την καρτ ποστάλ της Νέας Υόρκης, στην οποία απεικονίζονται τα ψηλότερα κτήρια του κόσμου. Είναι μισό μίλι ύψος κι εγώ τα επισκέφτηκα σήμερα! Όταν αντίκρισα την Νέα Υόρκη από τόσο ψηλά με κατέλαβε δέος. Όλα είναι μεγάλα εδώ, αλλά δεν μπορείς να φανταστείς πόσο τεράστιοι είναι αυτοί οι δίδυμοι πύργοι∙ είναι πραγματικά κολοσσιαίοι. Οι άνθρωποι που περπατούν τριγύρω φαίνονται πιο μικροί κι από μυρμήγκια. Έτσι ένιωσα κι εγώ, σαν ένα μικρό, ανύπαρκτο μυρμηγκάκι.

Εδώ χτυπά η καρδιά της χώρας. Μεγάλη χώρα η Αμερική, ελεύθερη, ατρόμητη, αήττητη, και κανένας δεν μπορεί να την αγγίξει, να της κάνει το παραμικρό κακό. Αν ξαναγυρίσουν στον κόσμο, οι Θεοί της αρχαίας Ελλάδας, δεν ξέρω αν θα κατοικήσουν εδώ, φαίνεται όμως, πως ο δικός τους Θεός κατοικεί εδώ και τους προστατεύει.

Ήθελα να σου πω να είσαι καλός μαθητής για να προοδεύσεις, και να μπορέσεις μια μέρα να έρθεις κι εσύ εδώ για να θαυμάσεις, αλλά μετάνιωσα. Μετάνιωσα, γιατί μπαίνοντας σ΄ ένα μικρό και ταπεινό εκκλησάκι που είναι εκεί δίπλα, ένιωσα να γαληνεύω μέσα μου. Από μυρμηγκάκι έγινα ξανά άνθρωπος κι η ψυχή μου ηρέμησε. Άναψα ένα κεράκι και έκανα την ευχή μου: να είσαι πάντα καλά, να είσαι πάντα καλός μαθητής, να προοδεύσεις στη ζωή σου, μα, το κυριότερο, να παραμείνεις παντοτινά Άνθρωπος.

Σε φιλώ, ο παππούς σου

ΕΤΣΙ ΝΥΧΤΩΝΕΙ ΣΤΗ ΛΕΥΩΣΙΑ...