ΚΑΡΠΑΣΙΑ ΚΑΙ Γ. ΠΟΛ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Το εκκλησίασμα, Λεονάρισσο, 1951, λάδι σε ξύλο, 78Χ58 εκ. ιδιωτική συλλογή

Ο ζωγράφος 

Γ. Πολ. Γεωργίου και η Καρπασία

του

Νίκου Νικολάου - Χατζημιχαήλ

[ ΑΝΕΥ, τ.60, σελ. 50, Φθινόπωρο 2016]

Oι ακροθαλασσιές, τα βυζαντινά μοναστήρια, οι άνθρω­ποι, η ομορφιά, γενικά, του τοπίου της Καρπασίας, ενέπνευσαν πολλούς από τους ζωγράφους μας [σημ. 1]. Ανάμεσά τους και ο Γ. Πολ. Γεωργίου που είχε ιδιαίτερη αγάπη για την Καρπασία και την επισκεπτόταν συχνά για να ζωγραφίσει. Ο ίδιος δεν οδηγούσε, είχε όμως φίλους όπως ο Γιώργος Λανίτης, ο οποίος φωτογράφιζε συνάμα κατά παραγγελία του Γεωργίου, που ενδιαφερόταν να έχει αργότερα φωτογραφικές σημειώσεις. Από τους γνωστούς πίνακές του [σημ. 2] δεκατρείς τουλάχιστον αναφέρονται στην Καρπασία, κυρίως, με το αγαπημένο θέμα του τις εκκλησίες. Σκοπός του όμως δεν είναι να καταγράψει την εξωτερική εικόνα ενός συγκεκριμένου τόπου, μιας γωνιάς ή ενός καφενείου. Με τη χαρακτηριστική οπτική γωνία που βλέπει τα πράγματα, αναγκάζει τον θεατή των έργων του να μεταφερθεί από το εξωτερικό σε μια εσωτερικότητα. Παραδείγματος χάριν, στον πίνακα "Εκκλησία στο Τρίκωμο" μετατρέπει το απλό εκκλησάκι σε πλοίο της εκκλησίας «που κινείται στο χώρο και αρνείται το χρόνο», όπως σημειώνει ο ιστορικός της Τέχνης Χρύσανθος Χρήστου. Αξίζει να σημειωθεί εδώ και η εκπληκτική ικανότητα του Γεωργίου να αποτυπώνει το εκτυφλωτικό κυπριακό φως στα έργα του. Το πιο πάνω αναφερόμενο έργο είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. 

Ο Γεωργίου δεν δίνει σημασία στη λεπτομέρεια. Επιμένει στην ουσία και με την εκφραστική δύναμη που τον χαρακτηρίζει μας δίνει θαυμάσια αποτελέσματα. Και στις περιπτώσεις ακόμα που δεν υπάρχει η ανθρώ­πινη μορφή όπως στα έργα με θέμα «Ο βαρύγλυκος της Κύπρου» θα τονίσει εκείνα τα στοιχεία για να μας δώσει την εσω­τερικότητα του θέματος και να κάνει έντονη την πα­ρουσία του ανθρώπου. Τα έργα αυτά με θέματα από τον Δαυλό, είναι από τις ωραιότερες συνθέσεις του. 

Παναγία η Κανακαρία, λάδι σε ξύλο, 46Χ39 εκ. 1952, ιδιωτική συλλογή [5]

Παναγία η Κανακαρία, λάδι, 39Χ52 εκ. 1963, συλλογή Πρεσβείας της Ελλάδας στην Κύπρο [9]

0 Γεωργίου μάς έχει δώσει και δυο πίνακες με την εκκλησία της Κανακαρίας. Πρέπει δε να αναφερθεί πως το γραμματόσημο [σημ. 3] της Κυπριακής Δημοκρατίας, που απεικονίζει την εκκλησία αυτή είναι βασισμένο πάνω σε σχέδιο του Γεωργίου. Πιο κάτω δίδεται κατάλογος με όλους τους γνωστούς πίνα­κες του που αναφέρονται στην Καρπασία.

«Το εκκλησί­ασμα» ένας από τους πίνακες αυτούς, παρουσιάζει την επιβλητική εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο Λεονάρισσο και τους χωρικούς να προχωρούν προς την εκκλη­σία. Ο Άγιος Δημήτριος όμως παραμένει αλειτούργητος. Το καμπαναριό μετατράπηκε σε μιναρέ, το εκκλησίασμα του πήρε το δρόμο της προσφυγιάς, τα ψηφιδωτά της Κανακαρίας λεηλατήθηκαν και πουλήθηκαν στο εξωτερικό και οι πολλοί, ίσως όλοι πια οι πίνακες του Γεωργίου στην Αμμόχωστο έχουν κλαπεί ή καταστραφεί. Ωστόσο οι κατακτητές και ο χρόνος συνεχίζουν το καταστροφικό τους έργο.

Η μικρή όμως, διθάλασσος πατρίδα είναι αναστηλωμένη πια μέσα στις καρδιές μας με τις πιο μικρές λεπτομέ­ρειές της και περιμένουμε την πολυπόθητη μέρα της επιστροφής μας στα ιερά της χώματα. 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 

1. Είναι γνωστό πως θέματα από την Καρπασία ζωγράφισαν ο Ι. Κισσονέργης (κυρίως από το Ριζοκάρπασο), ο Αδ. Διαμαντής (σχέδια του από τη Αυθράγκωμη χρησιμοποίησε για το έργο «Ο Κόσμος της Κύπρου»), ο Γ. Σκοτεινός, ο Μ. Φοινικαρίδης κ.ά.

2. Περιοδικό «ο Κύκλος», αφιέρωμα στον ζωγράφο Γ. Πολ. Γεωργίου, τ.14-16, Μάρτης - Αύγουστος 1982, σ.106.

3. Οριστική σειρά 1955 και έκδοση 16/8/1960» με μπλε, επισήμανση «Κυπριακή Δημοκρατία» ελληνικά και τουρκικά, αξίας 250 μιλς.

4· Οι γωνιώδεις αγκύλες < > αναφέρονται στην εργογραφία του αφιερώματος του «Κύκλου».

Ο Βαρύγλυκος της Κύπρου, λάδι σε ξύλο, 29Χ108 εκ. 1954, ιδιωτική συλλογή [6]

Ο βαρύγλυκος της Κύπρου [7]

Ένα καφενεδάκι στον Δαυλό [3]

Άγιος Ιάκωβος, Τρίκωμο, λάδι, 50Χ37 εκ. 1959, ιδιωτική συλλογή [10]

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Γ. ΠΟΛ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ, γεννήθηκε στην Αμμόχωστο στις 22 Σεπτεμβρίου 1901. Σπούδασε νομικά στο Λονδίνο και γύρισε στην Κύπρο το 1933. Εξάσκησε για λίγο το δικηγορικό επάγγελμα και μετά άρχισε να ζωγραφίζει. Για πρώτη φορά έλαβε μέρος σε ομαδική έκθεση, το 1941. Από το 1950 άρχισε να δείχνει τη δουλειά του με ατο­μικές εκθέσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Μετά τον θάνατο της αυστριακής καταγωγής γυναίκας του Τρούντη σταμάτησε να ζωγραφίζει και πέθανε λίγα χρόνια αργό­τερα (2.8.72) στην Αμμόχωστο. Έργα του βρίσκονται στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, στην Κρατική Συλλογή Έργων Σύγχρονης Τέχνης του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου, στο Αυτοκρατορικό Μουσείο Πολέμου στο Λονδί­νο, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές στο εξωτερικό, όπως της Βασίλισσας της Ολλανδίας, και στην Κύπρο. Δέκα χρόνια μετά τον θά­νατό του διοργανώθηκε η πρώτη αναδρομική έκθεση έργων του στη Λευκωσία.

Ο κατάλογος των έργων

1. Το εκκλησίασμα, (Λεονάρισσο), λάδι σε ξύλο, 58x78 εκ., συλλογή Αγνής και Πάνου Παναγίδη <7>.

2. Δαυλός <22>.

3. Ένα καφενεδάκι στο Δαυλό Ι, λάδι, 38,5x88,5 εκ. 1952, συλλογή Γιώργου 

Φιλίππου Πιερίδη <60>.

4. Ένα καφενεδάκι στο Δαυλό II <;>.

5. Η Παναγία η Κανακαρία, λάδι, 39,5x46,5 εκ. 1952, συλλογή Λίνας 

και Σόλωνος Σολομωνίδη <68>.

6. Ο βαρύγλυκος της Κύπρου, λάδι σε ξύλο, 29x108 εκ., 1954, συλλογή Κίκη

Χατζηκυριάκου <89>.

7. Ο βαρύγλυκος της Κύπρου, λάδι σε ξύλο, 90x210 εκ., 1954, συλλογή Δημοτικής Πινακοθήκης Ρόδου.

8. Το εκκλησίασμα [μελέτη] <100>.

9. Η Παναγία η Κανακαρία, λάδι, 39x52 εκ. 1963, συλ. Πρεσβείας της 

Ελλάδας στην Κύπρο <155>.

10. Εκκλησία στο Τρίκωμο, 50x37 εκ., λάδι,1959, ιδιωτική συλλογή <167>.

11. Going to church, νερομπογιά 1939, 9x11,5" <348>.

12. Εκκλησία στον Δαυλό, 9x4,75" <368>.13. Εκκλησία στον Δαυλό, 17,5x41,25" <462>.